بسیاری از افراد، از ظاهر شدن در اجتماع و قرار گرفتن در معرض قضاوت یا ارزیابی دیگران، دچار اضطراب می‌شوند؛ به این حالت، اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) یا فوبیای اجتماعی (Social Phobia) گفته میشود. البته هنگامی که شخص قرار است در یک محیط جدید یا جمع ناشناس قرار بگیرد، وجود کمی اضطراب طبیعی است؛ اما در صورتی که این حالت، برای طولانی مدت ادامه داشته باشد، به بررسی بیشتری نیاز دارد؛ این اختلال را تحت عنوان هراس اجتماعی نیز می‌شناسند.
افرادی که به اختلال فوبیای اجتماعی مبتلا هستند، معمولا در رفتار آن‌ها مشهود است؛ سرخ شدن و خجالت کشیدن، بی‌دست و پا به نظر رسیدن و کسل‌کننده بودن، از علائم اصلی این گونه افراد است. این بیماران، عموما از موقعیت‌های اجتماعی دوری کرده، و اگر در موقعیت پیش‌بینی نشده قرار گیرند، دچار اضطراب و پریشانی شدید می‌شوند. هراس اجتماعی، باعث علائم فیزیکی مانند تپش قلب سریع، تعریق و حالت تهوع نیز میشود. در صورت وجود چنین علائمی در شرایط مشابه، حتما به یک کلینیک روانشناسی و روانپزشکی معتبر مراجعه کنید.
ریشه اضطراب اجتماعی چیست؟
یکی از سوالات رایج این است که چه عواملی، باعث بروز اضطراب اجتماعی می‌شوند؟ لازم است اشاره کنیم که بسیاری از مردم، با این نوع فوبیا روبرو هستند. به طوری که در موقعیت‌های مختلف، ممکن است دچار استرس و اضطراب شدیدی شوند. با این حال، علائمی که هر فرد نشان می‌دهد، می‌تواند با دیگری متفاوت باشد.helpguide
هیچ گاه نمی‌توان تنها یک دلیل یا عامل را باعث ابتلا به Social Anxiety Disorder دانست. معمولا عوامل متعددی، می‌توانند در این مساله دخیل باشند. برای مثال، ژنتیک و سابقه خانوادگی می‌تواند در ابتلا به فوبیای اجتماعی تاثیر بگذارد. زیرا بررسی‌ها نشان می‌دهند که اگر یکی از اعضای خانواده، به این نوع اختلال روانی مبتلا باشد، دیگر اعضای خانواده نیز ممکن است به این فوبیا دچار شوند. همچنین، داشتن آمیگدال بیش فعالی، امکان ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی را افزایش می‌دهد؛ منظور قسمتی از مغز است که ترس را کنترل می‌کند.
علت اختلال Social Anxiety Disorder، می‌تواند به سابقه سوء استفاده، قلدری یا اذیت کردن در سنین بلوغ (حدود ۱۳ سالگی)، مربوط شود. از طرفی، کودکان خجالتی نیز شبیه به والدین مضطرب خود می‌شوند. حتی ابتلا به بیماری‌هایی که توجه اطرافیان را به ظاهر و صدای فرد جلب می‌کند، می‌تواند منجر به اضطراب و فوبیا در فرد گردد.
عوامل محرک هراس اجتماعی کدامند؟
اختلال اضطراب اجتماعی، به قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف برمی‌گردد. برای مثال، ممکن است صحبت کردن با غریبه‌ها، شرکت در مهمانی‌ها یا حتی، سخنرانی برای جمعی از افراد، شخص را دچار اضطراب کند. از مهم‌ترین عوامل محرک اضطراب اجتماعی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ملاقات با افراد جدید
- در مرکز توجه قرار گرفتن
- سخنرانی عمومی
- اجرای نمایش روی صحنه
- مسخره شدن یا مورد انتقاد قرار گرفتن
- صحبت کردن با افراد مهم یا شخصیت‌های معتبر
- قرار گذاشتن
- صحبت کردن در یک جلسه
- استفاده از سرویس‌های بهداشتی عمومی
- برقراری تماس‌های تلفنی
- خوردن یا آشامیدن در ملأ عام
- شرکت در مهمانی‌ها یا سایر مجالس اجتماعی
- فراخوانده شدن در کلاس درس
تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی چگونه است؟
هیچ آزمایش پزشکی نمی‌تواند وجود اختلال اضطراب اجتماعی را تشخیص دهد. اما توجه به علائم و رفتارهای فرد، نشان می‌دهد که آیا او به فوبیای اجتماعی مبتلا است یا خیر. همچنین، پزشک باید سابقه خانوادگی بیمار و سایر شرایط سلامتی وی را بررسی کند. معیارهای زیر را می‌توان مبنای تشخیص اختلال اجتماعی در افراد دانست:
- ترس از یک یا چند موقعیت اجتماعی که توجه دیگران را بر می‌انگیزد
- ترس از رفتاری که منجر به ارزیابی منفی دیگران یا آزار و ناراحتی آن‌ها میشود
- ترس و اضطراب دائمی، که حداقل ۶ ماه طول بکشد
- ترس و اضطراب شدیدی که زندگی روزمره را مختل می‌کند
- یک موقعیت خاص، که همواره باعث ترس یا اضطراب میشود
- نگرانی درباره یک مشکل سلامتی، چاقی یا مشکلات ظاهری، مانند سوختگی صورت
- وجود یک اختلال شخصیت
درمان اضطراب اجتماعی چگونه است؟
Social Anxiety Disorder با روش‌های گفتار درمانی و درمان دارویی، کنترل میشود. برنامه درمانی برای این اختلال، همواره ترکیبی از روش‌های یاد شده خواهد بود. در ادامه، به جزئیات این روش‌های درمانی می‌پردازیم.
روش‌های روان درمانی برای اضطراب اجتماعی
یکی از اصلی‌ترین روش‌های روان درمانی، که برای Social Phobia به کار می‌رود، درمان شناختی رفتاری یا CBT است. در این روش، روانشناس یا روانپزشک با بیمار صحبت می‌کند، تا الگوهای رفتاری و نوع افکار وی را بررسی کند. با شناسایی افکار منفی و مضر بیمار، و قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف، ریشه اضطراب اجتماعی درک میشود.adaa.org
درمان شناختی رفتاری، باید طی چندین جلسه انجام گیرد. در هر جلسه، درمانگر سوالات متعددی از بیمار می‌پرسد. در نهایت، او به بیمار کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف، استرس، اضطراب و واکنش‌های خود را کنترل کند.
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) نیز یک روش روان درمانی است، که آگاهی ذهن افراد و قدرت پذیرش آن‌ها را بالا می‌برد. ضمن اینکه آن‌ها می‌آموزند چگونه با وجود احساسات منفی، ارزش زندگی را درک کنند.
شرکت در گروه‌های حمایتی نیز، باعث افزایش مهارت‌ها و تکنیک‌های اجتماعی در تعامل با دیگران میشود. این مساله، به تدریج می‌تواند استرس و اضطراب افراد را کنترل‌پذیر کند.
تکنیک مواجهه درمانی نیز به بیماران اختلال اضطراب اجتماعی کمک می‌کند، تا به جای دوری از موقعیت‌های اجتماعی، با آن‌ها روبرو شوند.
درمان دارویی برای اختلال Social Anxiety Disorder
برای درمان اضطراب اجتماعی، پزشک متخصص داروهای ضد افسردگی را تجویز می‌کند. این گونه داروها، برای درمان اختلالات اضطرابی و افسردگی به کار می‌روند. تغییراتی که در شیمی مغز ایجاد میشود، باعث بهبود خلق و خو و رفتار بیمار می‌گردد. داروهای ضد اضطراب نیز، گزینه دیگری هستند که برای مدت زمان کوتاه‌تری، تجویز می‌شوند.
مطالعه پیشنهادی: تفاوت اضطراب و افسردگی چیست؟
مسدود کننده‌های بتا (بتابلاکرها) هم به بهبود فشار خون کمک می‌کنند؛ بنابراین برای بیماران مبتلا به اختلال هراس اجتماعی، می‌توانند تجویز شوند. برخی از مهم‌ترین داروهایی که برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی، به کار می‌روند، شامل موارد زیر هستند:
- SSRI ها
- SNRI ها
- بنزودیازپین‌ها
- بتابلاکرها
مصرف این داروها، در ابتدای کار، علائم اختلال Social Phobia را بهبود می‌بخشند. در صورتی که بیمار، مصرف داروها را کنار بگذارد، علائم استرس و اضطراب دوباره ظاهر می‌گردند. نکته دیگر اینکه، ممکن است مصرف برخی داروها، عوارض جانبی برای فرد داشته باشند. سردرد، حالت تهوع و مشکلات خواب، از جمله این عوارض هستند که می‌توان درباره آن‌ها با پزشک خود صحبت نمود.
بهترین قرص برای درمان اضطراب اجتماعی
برای درمان دارویی اختلالات اضطرابی، داروهای ضد افسردگی بهترین عملکرد را دارند. داروهای ضد اضطراب نیز باید با دوز کم، مورد استفاده قرار گیرند. زیرا این داروها به سرعت تاثیر می‌گذارند؛ دوزهای بالای آن‌ها باعث وابستگی بیمار و کاهش اثر آن‌ها خواهد شد. معمولا هنگامی که داروهای ضد افسردگی، اثربخشی خود را نشان می‌دهند، داروهای ضد اضطراب به تدریج کاهش یافته و حذف می‌شوند.healthdirect
برای رفع علائم فیزیکی، مانند لرزش و احساس تپش قلب، بتابلوکرها تجویز می‌شوند. یک پزشک متخصص اعصاب و روان، از ترکیب داروهای یاد شده، برای بهبود اختلال هراس اجتماعی کمک می‌گیرد.
درمان اضطراب اجتماعی دکتر هلاکویی
از نظر دکتر هلاکویی، اختلال Social Phobia در خانواده‌هایی که سابقه وسواس یا اضطراب داشته‌اند، محتمل‌تر است. در واقع، اگر والدین فرزند خود را با پیش زمینه ذهنی وسواس گونه پرورش دهند، قطعا شخص در آینده، با مشکل مواجه می‌گردد. معمولا فرزندانی که به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا می‌شوند، باید یک دوره طولانی مدت، روان درمانی و دارودرمانی را پشت سر بگذارند. در واقع، این گونه افراد، باید پیش زمینه‌های ذهنی خود را برطرف کنند؛ سپس، افکار مثبت و باورهای صحیح را جایگزین آن‌ها نمایند.
مطالعه پیشنهادی: علائم وسواس فکری چیست؟
به این معنا که بیمار باید نقص‌ها و کمبودهای خود را بپذیرد، و به این باور برسد که همه افراد جامعه، نقص‌های مشخصی دارند. بنابراین، دلیلی برای ترس یا اضطراب هنگام حضور در اجتماع وجود ندارد.
درمان اضطراب اجتماعی با آر تی ام اس (rTMS)
یکی از موثرترین روش‌های درمانی که برای اختلالات روانی، از جمله اضطراب، به کار می‌رود، درمان با آر تی‌ام اس است. در این روش، بیمار تحت تحریک مغناطیسی مغز قرار می‌گیرد. پالس‌های مغناطیسی به مغز وارد شده و نورون‌های مغزی را تحریک می‌سازند. در نتیجه، عملکرد سلول‌ها بهتر شده و علائم بیماری به تدریج کاهش پیدا می‌کند. درمان استرس و اضطراب با rTMS، می‌تواند به صورت همزمان با درمان دارویی و روان درمانی، به کار رود. شما می‌توانید سوالات خود درباره درمان با آر تی ام اس را از کارشناسان کلینیک زیما درمان بپرسید.
راه‌های مدیریت فوبیای اجتماعی چیست؟
در صورتی که علائم و نشانه‌های اختلال اضطراب اجتماعی را در خود مشاهده کردید، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر قبلا وجود فوبیای اجتماعی در شما ثابت شده است، باید درمان خود را جدی بگیرید. همچنین، رعایت برخی مراقبت‌ها به شما کمک می‌کند، تا علائم هراس اجتماعی را با قدرت بیشتری مدیریت کنید. از مهم‌ترین این مراقبت‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف الکل و مواد مخدر را کنار بگذارید تا کمتر دچار استرس شوید
- از رژیم غذایی مناسب استفاده کنید
- به اندازه کافی بخوابید و برنامه خواب منظمی داشته باشید
- ورزش را در برنامه روزمره خود بگنجانید
- مقدار مصرف کافئین را کم کنید
- نفس عمیق بکشید
- مدیتیشن و یوگا انجام دهید
- اطلاعات خود را درباره اضطراب و اثرات آن افزایش دهید
- مصرف داروهای خود را جدی بگیرید؛ آن‌ها را سر وقت و بر اساس دستور پزشک مصرف کنید
- شرکت در جلسات هفتگی روان درمانی را پشت گوش نیندازید
- با دوستان و اعضای خانواده خود ارتباط برقرار کنید
- در یک گروه حمایتی شرکت کنید
- با پزشک معالج یا مراقب بهداشتی خود، به طور منظم در ارتباط باشید
عوارض عدم درمان اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
علائم هراس اجتماعی در موارد خیلی شدید، کیفیت زندگی فرد را کاهش می‌دهد. در واقع، شخص همواره از حضور در اجتماع و محیط‌های جدید دوری می‌کند. این مساله می‌تواند ارتباطات کاری و شغلی وی را تحت تاثیر قرار دهد. حتی سایر افراد نیز نمی‌دانند با این بیماران، چگونه باید برخورد داشته باشند. با توجه به اینکه بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، از حضور در موقعیت‌های مختلف امتناع می‌ورزند، بنابراین ممکن است با مشکلات زیر مواجه شوند:
- ابتلا به افسردگی
- درگیر شدن با افکار منفی
- کاهش شدید عزت نفس
- ایجاد حساسیت به انتقاد
- ضعف مهارت‌های اجتماعی که بهتر نمی‌شوند
اختلال هراس اجتماعی تا چه زمانی ادامه دارد؟
اگر اختلال اضطراب اجتماعی درمان نشود، فرد تا پایان عمر باید علائم آن را تحمل کند! بیمارانی که دارو مصرف می‌کنند، یا روان درمانی را ادامه می‌دهند، حس و حال بهتری خواهند داشت. ضمن اینکه، روش‌های مقابله با اضطراب را به مرور یاد می‌گیرند. آن‌ها می‌آموزند که چگونه باید با Social Anxiety Disorder خود زندگی کرده، و اجازه ندهند این اختلال، مانع فعالیت‌های اجتماعی آن‌ها گردد. بنابراین، مدت زمان درمان هراس اجتماعی، کاملا به تصمیم‌گیری‌های بیمار برای درمان آن بستگی دارد.
تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن چیست؟
خجالتی بودن احساسی است که هر شخص در هر موقعیتی، ممکن است با آن مواجه شود. اما اختلال اضطراب اجتماعی، همه ارتباط‌ها و فعالیت‌های فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ از روابط کاری گرفته تا شرکت در یک جمع خانوادگی. برای مثال، هنگام رفتن به یک مغازه برای خرید، یا صحبت با افراد مختلف، حس اضطراب در فرد ظاهر میشود؛ به طوری که در بسیاری از موارد، فرد از موقعیت به وجود آمده فراری است. این مساله، در نهایت، کیفیت تحصیل، شغل و روابط شخصی فرد را از بین می‌برد. اما خجالتی بودن (در موقعیت‌های محدود)، نمی‌تواند تا این حد بر زندگی افراد تاثیر بگذارد.
در حالت کلی، سه معیار اصلی وجود دارند که Social Phobia را از کمرویی متمایز می‌سازند؛ این معیارها عبارتند از:
- چقدر در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد می‌کند
- مقدار ترس و اضطراب بیمار، تا چه حد شدید است
- چقدر فرد تلاش می‌کند تا خود را از موقعیت‌های خاص دور نماید
تشابه حالت‌های فرد مضطرب با فرد کمرو و خجالتی، باعث میشود تا افراد علائم فوبیای اجتماعی را جزو شخصیت خود بدانند. به همین دلیل، معمولا به پزشک متخصص مراجعه نمی‌کنند و عدم درمان این اختلال، بر کل زندگی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. بنابراین، بهتر است در صورت مشاهده هر کدام از علائم اضطراب اجتماعی، حتما این مشکل را با یک متخصص در میان بگذارید.
کلینیک زیما درمان؛ بهترین مرکز روانشناسی و روانپزشکی
انتخاب یک پزشک متخصص اعصاب و روان مجرب و معتبر، برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی ضروری است. تشخیص انواع اختلالات اضطرابی از جمله Social Phobia، به تجربه و آگاهی زیادی نیاز دارد. همچنین، ممکن است فرد علاوه بر اختلال اضطرابی، به افسردگی نیز مبتلا باشد. بنابراین، پزشک متخصص باید تجربه کافی، در زمینه تشخیص این گونه موارد، داشته باشد. تیم تخصصی حاضر در کلینیک زیما درمان، می‌توانند در تشخیص و درمان اضطراب اجتماعی به شما کمک کنند. جهت مراجعه حضوری به این کلینیک، لازم است از قبل نوبت خود را رزرو کنید.
نتیجه گیری درباره هراس اجتماعی
ابتلا به اضطراب اجتماعی یا Social Anxiety Disorder بر تمامی روابط اجتماعی و کاری فرد تاثیر می‌گذارد. از این رو، درمان Social Phobia باید جدی گرفته شود. روان درمانی، درمان دارویی و درمان اختلال اضطراب با rTMS، اصلی‌ترین روش‌های بهبود این اختلال روانی هستند. هر چه بیماری هراس اجتماعی زودتر درمان گردد، کیفیت زندگی فرد کمتر تحت اثرات منفی آن قرار می‌گیرد.
