درمان دو قطبی: آشنایی با انواع اختلال بای پولار و بهترین روش درمانی هرکدام

به حالتی که سلامت روان افراد را تحت تاثیر بگذارد، و شامل علامت تغییرات شدید خلق و خو از شیدایی تا افسردگی باشد، اختلال دو قطبی (Bipolar Disorder) یا افسردگی شیدایی (Manic depression) میگویند. این اختلال مشکلات مختلفی من جمله تغییرات در انرژی و فعالیت، تغییرات در خواب و اشتها، تغییرات در تفکر و تمرکز، مشکلات در روابط اجتماعی برای فرد ایجاد میکند، و همچنین خانواده وی را نیز مستاصل میسازد. پس درمان دو قطبی از اهمیت بسیاری برخوردار هست؛ اما آیا دو قطبی درمان میشود؟

خوشبختانه روش های مختلفی برای درمان اختلال دوقطبی وجود داره، که البته میزان تاثیر هرکدوم هم متفاوت میباشد. مصرف داروها، درمان‌های روان‌شناختی، مداخلات روان‌شناختی-اجتماعی، پشتیبانی خانواده معمولا برای Bipolar پیشنهاد میشود؛ اما جدیدترین و موثرترین روش، درمان دو قطبی با rTMS میباشد! آر تی ام اس به نسبت روش های روانشناختی تاثیر بیشتر و قطعی تری دارد، و نسبت به روش های دارویی، عوارض بسیار کمتری دارد؛ از همین بابت آر تی ام اس رو بهترین روش برای درمان اختلال بای پولار میدونن.

اختلال دو قطبی دارای دو اپیزود مشخص تحت عنوان فاز شیدایی و فاز افسردگی است؛ یک فاز نیمه شیدایی یا هیپومانیا نیز در برخی افراد رخ می‌دهد که حالت خفیف‌تری از فاز شیدایی است! تشخیص علائم اختلال بای پولار تنها توسط روانشناسان و روانپزشکان مجرب بهترین کلینیک روانپزشکی امکان‌پذیر است؛ بنابراین پیش از هرگونه گمانه زنی درباره سلامت روان خود یا اطرافیان خود، حتما باید به یک فرد متخصص در این زمینه مراجعه کنید.

آنچه در ادامه خواهید خواند نمایش

معنای اختلال دو قطبی چیست؟

اختلال دو قطبی، یکی از بیماری‌های اعصاب و روان است که در هر فردی، صرف نظر از زن یا مرد بودن می‌تواند بروز کند! این اختلال، در کودکان و نوجوانان نیز به وجود می‌آید؛ درمان دو قطبی زمانی امکان‌پذیر است، که نوع آن به درستی تشخیص داده شود؛ اصولا این بیماری در دو حالت افسردگی شیدایی نوع اول و افسردگی شیدایی نوع دوم بروز می‌کند. دو قطبی بودن، باعث تغییرات شدید خلق و خو، تغییر سطح انرژی و عوض شدن رفتار و الگوهای تفکری فرد می‌شود؛ چیزی که امروزه به عنوان «مودی بودن» می‌شناسیم، در وضعیت حاد آن، ممکن است یکی از نشانه‌های اختلال دو قطبی باشد! البته با این شرط که به مدت طولانی و حداقل ۲ هفته، ادامه یابد؛ هر چند تشخیص قطعی این اختلال باید حتما بر اساس اصول تخصصی روانپزشکی انجام گیرد.

عدم درمان اختلال افسردگی دو قطبی، می‌تواند باعث ایجاد مشکل در زندگی روزمره فرد شود؛ برای مثال، توانایی‌ها و انگیزه شخص را برای انجام کارهای روزمره زیر سوال می‌برد؛ بخش مهمی از روابط احساسی، مالی و اجتماعی افراد، با درمان دو قطبی بهبود می‌یابد.

فرد مبتلا به اختلال دو قطبی چه حالت‌هایی را تجربه می‌کند؟

به طور کلی فردی که دچار اختلال بای پولار می‌شود، نوسانات خلق و خوی شدیدی را تجربه می‌کند؛ این نوسانات، تحت عنوان دوره‌های هیپومانیک، شیدایی و افسردگی شناخته می‌شوند! هیچ یک از حالت‌های شیدایی یا افسردگی در این گونه افراد، پایدار یا همیشگی نیستند؛ بلکه ممکن است خلق و خوی آن‌ها به صورت متناوب تغییر کند.

در ادامه، به حالت‌هایی که یک فرد مبتلا به اختلال بایپولار تجربه می‌کند، اشاره خواهیم کرد:

اپیزودهای شیدایی (Manic Episodes)

یکی از اصلی‌ترین حالت‌هایی که شخص مبتلا به اختلال دو قطبی نوع یک تجربه می‌کند، حالت‌های شیدایی است! وضعیت شیدایی یا فاز مانیا حالتی است که فرد در آن، سطح بالایی از انرژی را نشان می‌دهد؛ در فاز مانیا، شخص به شدت تحریک‌پذیر بوده و تغییرات شدیدی در افکار، انرژی، احساسات و سطح فعالیت وی مشاهده می‌گردد. برای مثال، ممکن است بیمار تصمیم‌های آنی در زمینه مالی، احساسی و جنسی گرفته و اجرا کند؛ این گونه تصمیم‌ها می‌توانند به آسیب جسمی، اجتماعی یا مالی اشخاص مبتلا به اختلال دو قطبی، منجر گردند.

حالت خفیف‌تر فاز مانیا را فاز هیپومانیا (Hypomania) می‌نامند؛ در این فاز، علائم شیدایی در شخص خفیف‌تر بوده و تاثیر چندانی بر عملکرد روزانه فرد نخواهد داشت! بنابراین در درمان دو قطبی باید فاز هیپومانیا، به خوبی از مانیا تفکیک داده شود.

اپیزودها یا فاز افسردگی (Depressive Episodes)

در مقابل فاز شیدایی، فاز افسردگی قرار دارد؛ در این فاز شخص مبتلا به اختلال بای پولار، خلق و خوی ضعیف و افسرده گونه دارد! به طوری که توانایی‌ها و انگیزه وی برای انجام بیشتر فعالیت‌ها و علاقه‌مندی‌ها، کاهش می‌یابد.

بعضی از نشانه‌های افسردگی در افراد مبتلا به افسردگی شیدایی، عبارتند از:

خستگی
احساس بی‌ارزش بودن و ناامیدی شدید
تغییر مقدار اشتها که می‌تواند به صورت پرخوری یا کم خوری بروز کند

انواع اختلال دو قطبی کدامند؟

برای انتخاب بهترین راه درمان بیماری دو قطبی، لازم است نوع آن به درستی تشخیص داده شود؛ انواع اختلال دو قطبی، در چهار حالت اصلی تقسیم بندی می‌شوند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

اختلال دو قطبی نوع ۱

افرادی که حداقل یک دوره شیدایی را تجربه کنند، در این گروه قرار می‌گیرند؛ دوره شیدایی می‌تواند قبل یا بعد از دوره‌های هایپومانیا یا افسردگی شدید، رخ دهد! افرادی که اختلال دو قطبی نوع یک را تجربه می‌کنند، گاهی دچار حالت روان پریشی (یا جدایی از واقعیت) خواهند شد.

اختلال دو قطبی نوع ۲

در افراد مبتلا به نوع ۲ اختلال بای پولار، حداقل یک دوره افسردگی شدید و یک دوره هیپومانیک رخ می‌دهد؛ اما این گونه افراد، هرگز دوره شیدایی را تجربه نکرده‌اند! نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، این است که اختلال نوع ۲ به هیچ عنوان حالت خفیفِ اختلال نوع یک محسوب نمی‌شود! در اصل، اختلال نوع ۱ دارای حالت‌های شیدایی شدید، و اختلال نوع دو دارای حالت‌های افسردگی شدید است؛ بنابراین هر یک از آن‌ها، در جای خود می‌توانند آسیب‌های روانی جبران ناپذیری برای فرد در پی داشته باشند.

اختلال سیکلوتایمی (Cyclothymia)

افرادی که دچار اختلال بای پولار سیکلوتایمی می‌شوند، ممکن است در مدت حداقل دو سال، دوره‌های زیادی از هیپومانیا و افسردگی را پشت سر گذاشته باشند! برای کودکان و نوجوانان، علائم اختلال بای پولار سیکلوتایمی، این بازه زمانی برابر با یک سال خواهد بود.

انواع دیگر اختلالات دو قطبی

گاهی فرد، به دلیل شرایط خاص، علائم اختلال دو قطبی را تجربه می‌کند؛ برای مثال، مصرف برخی از داروها، الکل و مواد مخدر، می‌توانند عامل بروز این اختلال اعصاب و روان باشند! در برخی دیگر از افراد نیز برخی شرایط پزشکی مانند بیماری‌ام اس، سکته مغزی و بیماری کوشینگ، عامل بروز علائم اختلال دو قطبی هستند؛ معمولا برای درمان دو قطبی، آشنایی با علت بیماری کمک‌کننده خواهد بود.

اختلال دو قطبی چه علائمی دارد؟

یکی از مهم‌ترین مواردی که باید در درمان دو قطبی به آن توجه نمود، علائم و نشانه‌های Bipolar Disorder است؛ زیرا علائم اختلال دو قطبی، نشان می‌دهند که فرد به کدام یک از انواع اختلال بای پولار دچار شده است؟ مسلما انتخاب راه درمان بیماری دو قطبی، به نوع آن بستگی خواهد داشت.

فاز مانیک در اختلال دو قطبی، یکی از نشانه‌های Bipolar نوع اول است، که حداقل یک هفته زمان می‌برد؛ این در حالی است که، در افسردگی شیدایی نوع ۲ یا سیکلوتایمی، دوره‌های هیپومانیای بیشتری رخ می‌دهند! با این حال، تقریبا همه افرادی که به مانیک دپرشن مبتلا هستند، هر دو فاز شیدایی و افسردگی را تجربه خواهند کرد؛ به همین دلیل، آشنایی با علائم دوره شیدایی و همچنین شناخت نشانه‌های دوره افسردگی لازم است.

علائم دوره شیدایی (مانیا)

بر اساس راهنمای جامع تشخیصی و آماری طبقه بندی اختلالات روانی (DSM)، داشتن حداقل سه نشانه از موارد زیر، می‌تواند نشان دهنده قرار گرفتن در فاز مانیک باشد:

گفتار سریع و افکار مسابقه‌ای
امید شادی و هیجان بیش از حد
تغییرات شدید خلق و خو که به صورت ناگهانی رخ می‌دهند؛ مانند تغییر از حالت شادی به عصبانیت یا خصومت
انرژی بالا و نیاز کمتر به خواب
رفتارهای بی‌پروا و خطرآفرین؛ مانند مصرف الکل و مواد مخدر یا داشتن روابط جنسی پرخطر
حس کاذب درباره داشتن استعداد یا قدرت
روان پریش بودن و ابتلا به توهم و هذیان

علائم هیپومانیا (شیدایی خفیف)

برخی از افراد، علائم مانیا را به صورت خفیف‌تری دارند! این گونه افراد عموما احساس خوبی داشته و به راحتی کارهای روزمره خود را انجام می‌دهند؛ معمولا در طول دوره هیپومانیک، خود شخص تغییری احساس نمی‌کند؛ اما اطرافیان وی، متوجه تغییرات سطح انرژی او می‌شوند! بروز افسردگی شدید پس از هیپومانیا، در برخی افراد اجتناب ناپذیر است.

علائم دوره‌های افسردگی

از علائم فاز دپرشن در افراد مبتلا به Bipolar Disorder، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

خواب خیلی زیاد یا خیلی کم
احساس ناامیدی و بی‌ارزش بودن
تمرکز نداشتن
نداشتن قدرت تصمیم گیری
گریه کردن به صورت غیرقابل کنترل
کمبود انگیزه، انرژی و حس لذت از زندگی
احساس غم و اندوه طاقت فرسا و خستگی
افکار مرگ و خودکشی

علائم فاز مختلط Bipolar Disorder

گاهی فرد، علائم مربوط به فاز مانیا و فاز افسردگی (دپریشن) را به صورت همزمان نشان می‌دهد! در این فاز که مختلط نامیده می‌شود، بیمار افکار منفی (فاز افسردگی) و بی‌انگیزگی را همراه با بی‌قراری و انرژی بالا (فاز مانیا) حس می‌کند؛ با این تفاسیر، شما میتوانید تا حدی حدس بزنید که جز کدام دسته میباشد؟ البته که تشخیص دقیق این موضوع را، باید به عهده کلینیک روانپزشکی بسپارید.

برای مشاوره رایگان توسط مشاورین ما فرم زیر را پر کنید

خدمات

توضیحات (مختصری از شرح حال اجباری است)

علائم اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان

پیدا کردن راه درمان دو قطبی در کودکان و نوجوان، حساسیت بیشتری دارد! کودکان به دلیل پشت سر گذاشتن مراحل رشد و پرورش ذهنی، رفتارهای متعددی نشان می‌دهند؛ به همین دلیل، تشخیص اینکه آیا علائم مشاهده شده به اختلال دو قطبی مربوط است، یا یک فرایند و حالت طبیعی را نشان می‌دهد، به تجربه و تخصص بالایی نیاز دارد.

نوسانات خلقی شدید، اصلی‌ترین نشانه در کودکان و نوجوانان مبتلا به افسردگی مانیک است؛ این نوسانات با آنچه در حالت معمول رخ می‌دهد، متفاوت خواهد بود! این نکته را در نظر داشته باشید، که دوره‌های افسردگی شدید، هیپومانیک و فاز مانیا در کودکان و نوجوانان، با بزرگسالان کاملا متفاوت هستند! شناخت صحیح نوع اختلال، در درمان دو قطبی و انتخاب بهترین راه درمانی، تاثیر بسزایی خواهد داشت.

علت ابتلا به اختلال دو قطبی چیست؟

یکی از مواردی که می‌تواند در تعیین روش درمان دو قطبی تعیین‌کننده باشد، علت بروز این اختلال است؛ اختلال دو قطبی معمولا به یکی از دلایل زیر بروز می‌کند:

علت ابتلا به اختلال دو قطبی
تغییر در ساختار مغز
ژنتیک و وراثت
قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا و انواع تروما

تغییر در ساختار مغز؛ تغییر در ساختار مغز، نسبت به افراد دیگر به طوری که فعالیت برخی از ساختارهای مغزی، منجر به بروز اختلال دو قطبی می‌شوند.
ژنتیک و وراثت؛ اگر سابقه فامیلی ابتلا به بیماری دو قطبی داشته باشید، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا هستید؛ هر چند ممکن است اصلا به این اختلال دچار نشوید!
قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا و انواع تروما؛ قرار گرفتن در موقعیت های استرس‌زا، مانند مشکلات مالی، احساسی، از دست دادن عزیزان و یا ابتلا به یک بیماری جدی، می‌تواند از عوامل ایجاد اختلال دوقطبی در افراد باشد.

روش‌های تشخیص ابتلا به اختلال دو قطبی

پیش از این اشاره کردیم که توجه به علائم اختلال بای پولار، برای انتخاب راه درمان دو قطبی لازم است؛ اما معمولا پس از مشاهده علائم اولیه، تشخیص قطعی باید زیر نظر یک پزشک متخصص یا روانشناس مجرب انجام گیرد.

از روش‌های تشخیص اختلال دو قطبی، می‌توان موارد زیر را نام برد:

معاینه فیزیکی
بررسی تاریخچه پزشکی فرد از طریق سوالاتی درباره علائم، سوابق خانوادگی و تجربه‌های فردی
مشاوره با یک روانشناس یا روانپزشک درباره ویژگی‌های روانی شخص
یادداشت کردن نشانه‌ها و علائمی که شخص در طول روز تجربه می‌کند
استفاده از معیار تشخیص DSM برای تشخیص نوع اختلال دو قطبی
بررسی میزان تاثیر اختلال دو قطبی بر زندگی روزمره فرد؛ این کار به تشخیص نوع اختلال دو قطبی کمک می‌کند
بررسی وجود بیماری‌هایی مانند اضطراب، بیش فعالی یا اختلال نقص توجه، استرس پس از سانحه، مصرف مواد، میزان حافظه، وجود حالت توهم و روان پریشی

تشخیص اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان

کودکان مبتلا به اختلال بای پولار، علائم متفاوت با بزرگسالان نشان می‌دهند؛ الگوهای رفتاری آن‌ها نیز با افراد بزرگسال فرق دارد! به همین دلیل ممکن است تشخیص اختلال دو قطبی در کودکان چالش بیشتری به همراه داشته باشد. کودکانی که به اختلال افسردگی شیدایی دچار می‌شوند، ممکن است به بیماری‌های سلامت روان دیگر، مانند بیش فعالی نیز مبتلا باشند؛ مشکلات رفتاری آن‌ها، تشخیص دو قطبی را پیچیده‌تر خواهد کرد؛ در چنین مواردی، مراجعه به یک روانپزشک متخصص کودک، کمک‌کننده خواهد بود.

آیا درمان اختلال دو قطبی امکان‌پذیر است؟

برای درمان دو قطبی، ابتدا باید نوع بیماری به صورت دقیق و قطعی مشخص گردد؛ روش‌های متعددی برای کنترل علائم و بهبود خلق و خوی افراد وجود دارند! در حال حاضر، یکی از بهترین راه‌های درمانی که برای بیماری بای پولار به کار می‌روند، درمان اختلال دو قطبی با rTMS است؛ این روش را می‌توان موثرترین درمان دو قطبی دانست.

استفاده از دارو برای درمان دو قطبی نیز، اجتناب ناپذیر است! نوع داروها بر اساس نیاز بیمار و نوع Bipolar Disorder تعیین می‌شود؛ در صورتی که فرد علاوه بر اختلال دو قطبی، به بیماری‌های اعصاب و روان دیگر، مانند اضطراب یا بیش فعالی دچار باشد، درمان بیماری پیچیده‌تر خواهد شد.

برای درمان دو قطبی از چه روش‌هایی استفاده می‌شود؟

به طور کلی، درمان بیماری‌های اعصاب و روان، نیازمند یک برنامه دقیق و حساب شده است؛ در طول درمان دو قطبی نیز ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده شود! بهترین راه درمان بیماری دو قطبی، راهی است که بتواند با کمترین عوارض، بیشترین تغییرات مثبت را در خلق و خوی فرد ایجاد نماید؛ روان درمانی از طریق صحبت کردن، یکی از مراحل اصلی درمان این اختلال خواهد بود.

در ادامه به انواع روش‌های درمان دو قطبی اشاره خواهیم کرد:

درمان بیماری دو قطبی شدید با rTMS

در حال حاضر، بهترین روشی که برای درمان اختلال دو قطبی بدون دارو به کار می‌رود، درمان با rTMS است! تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال، نام دیگری است که به این روش اطلاق می‌شود. در درمان اختلال دو قطبی با rTMS، یک میدان الکترومغناطیسی به کار می‌رود که جریان الکتریکی را به مغز انتقال می‌دهد؛ این روش برای درمان افراد مبتلا به دوقطبی شدید، بسیار راهگشا بوده است؛ به طوری که بر اساس ادعای بیماران درمان شده، این روش با کمترین عوارض بیشترین نتیجه را در بر دارد.

درمان دو قطبی با rTMS، یک روش جایگزین برای روش شوک الکتریکی است؛ از مزایای آر تی‌ام اس نسبت به ECT، می‌توان به بدون درد بودن آن اشاره کرد؛ ضمن اینکه روش rTMS به بیهوشی نیاز ندارد.

دارو درمانی اختلال دو قطبی

استفاده از دارو برای درمان دو قطبی، امری اجتناب ناپذیر است؛ ممکن است نوع داروها و مقدار دوز آن برای هر فرد متفاوت باشد! حتی داروهایی که کودکان و بزرگسالان مصرف می‌کنند نیز با یکدیگر تفاوت دارند.

در هر حال، هدف اصلی از مصرف دارو برای درمان دو قطبی، رسیدن به اهداف زیر است:

ثابت شدن خلق و خو و از بین رفتن نوسانات اخلاقی
از بین بردن حالت روان پریشی
رفع مشکلات مربوط به افسردگی
رفع اضطراب در فرد

برای رسیدن به هر یک از نتایج بالا، استفاده از داروهای خاصی توصیه می‌شود؛ بهترین دارو همراه با دوز مصرفی آن باید توسط روانپزشک تعیین گردد، و هرگز نباید خود درمانی صورت بگیرد!

آموزش روانی فرد (Psychoeducation)

اولین روش برای درمان دو قطبی، آموزش روانی فرد بیمار است! این مرحله از مراحل درمان اختلال دو قطبی بدون دارو، به حساب می‌آید؛ در طی این دوره، روانپزشک یا روانشناس، بیمار را درباره علائم و ویژگی‌های سلامت روان آگاه می‌سازد. اختلال بای پولار یک بیماری پیچیده است؛ بنابراین هر چه میزان اطلاعات بیمار و اطرافیان وی، درباره این بیماری بیشتر باشد، مدیریت و کنترل شرایط راحت‌تر خواهد بود.

IPSRT یا ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی (Interpersonal and social rhythm therapy)

ریتم درمانی میان فردی و اجتماعی (IPSRT)، یک روش عمومی برای بهبود خلق و خوی بیمار است؛ این روش درمانی، با تکیه بر درک و کار با ریتم‌های بیولوژیکی و اجتماعی دنبال می‌شود! IPSRT برای درمان دو قطبی نیز مفید است؛ زیرا به بهبود اختلالات خلقی بیماران کمک می‌کند.

فرایندی که در طول درمان میان فردی و اجتماعی طی می‌شود، شامل مراحل زیر است:

دارو درمانی به صورت منظم
کنترل و مدیریت رویدادهای استرس زای زندگی
کاهش اختلالات در ریتم‌های اجتماعی (یا تغییرات روز به روز در رفتارهای معمول)

استفاده از این روش در درمان دو قطبی، کمک می‌کند تا مدیریت حالت‌های شیدایی یا افسردگی راحت‌تر شود.

درمان خانواده محور

در برنامه‌ریزی برای درمان اختلال دو قطبی، علاوه بر فرد بیمار، خانواده وی نیز نیاز به آموزش‌هایی خواهند داشت؛ این مساله درباره کودکان مبتلا به دوقطبی، اهمیت بیشتری دارد.

در درمان خانواده محور، اعضای خانواده شخص نیز در جلسات روان درمانی شرکت می‌کنند! به این ترتیب، آن‌ها متوجه می‌شوند که در موقعیت‌های مختلف و در صورت بروز اختلالات دو قطبی، چگونه باید با فرد رفتار کنند.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

درمان شناختی رفتاری برای اختلال دو قطبی، نوعی درمان ساختار یافته و هدف گرا است؛ در این روش، درمانگر یا روانشناس به بیمار آموزش می‌دهد، تا از احساسات و افکار خود، درک بهتری پیدا کند؛ این روش درمانی به فرد کمک می‌کند تا نحوه تاثیر افکار بر اعمال خود را بهتر بفهمد. اصلی‌ترین تاثیری که روش درمان شناختی رفتاری CBT بر درمان دو قطبی می‌گذارد، نحوه کنترل افکار منفی است؛ در واقع، فرد یاد می‌گیرد که الگوها و عادات فکری سالم‌تری را دنبال کند.

درمان دو قطبی با شوک درمانی (ECT)

درمان دو قطبی با شوک الکتریکی، یکی از روش‌های دیگری است، که برای بهبود این اختلال به کار می‌رود! در درمان ECT، جریان‌های الکتریکی به مغز ارسال می‌شوند تا شوک و تشنج کنترل شده ایجاد کنند؛ این روش درمانی، عموما برای درمان افسردگی به کار می‌رود. البته زمانی از این روش استفاده می‌شود که، روش‌هایی مانند دارودرمانی و صحبت با روانپزشک و آر تی ام اس، اثربخش نباشند؛ درمان دو قطبی با ECT برای بانوان باردار نیز روش مناسبی نیست! برای انجام این روش درمانی، بیمار در حالت بیهوشی قرار می‌گیرد؛ از عوارض شوک الکتریکی می‌توان به از بین رفتن بخشی از خاطرات بیمار اشاره کرد.

نور درمانی برای درمان دو قطبی (phototherapy)

تحقیقات نشان می‌دهند که، نور درمانی نیز می‌تواند به بهبود و درمان دو قطبی کمک کند! در این روش، از نور روشن استفاده می‌شود تا قسمت‌هایی از مغز، که با اختلال بای پولار درگیر هستند، تقویت گردند؛ این کار کمک می‌کند تا شدت افسردگی دو قطبی، به طور قابل توجهی کاهش یابد! نکته دیگر اینکه phototherapy باعث شده تا مشکلات مربوط به بی‌خوابی بیماران نیز برطرف گردند.

مصرف داروهای تیروئید برای درمان دو قطبی

یکی دیگر از روش‌های دارو درمانی برای افراد مبتلا به دو قطبی، مصرف داروهای تیروئید است! این داروها، به افراد کمک می‌کنند تا ثبات رفتاری بهتری داشته باشند؛ بر اساس مطالعات انجام شده، افراد مبتلا به اختلال دو قطبی شدید که درمان سختی دارند، با مصرف داروهای تیروئید درمان راحت‌تری را تجربه می‌کنند.

مصرف داروی کتامین؛ راه درمان بیماری دو قطبی

گاهی شدت افسردگی در فرد مبتلا به دو قطبی، چنان زیاد است که افکار مرگ و خودکشی در ذهن وی پرورانده می‌شوند؛ معمولا در چنین مواردی، لازم است بخشی از درمان، به از بین بردن این گونه افکار اختصاص داده شود. داروی کتامین، یک داروی بیهوشی است که اگر مقدار کمی از آن به صورت وریدی به بیمار تزریق گردد، خاصیت ضد افسردگی و ضد خودکشی برای فرد در پی دارد؛ که البته باید طبق نظر و زیر دستگاه مانیتورینگ انجام شود.

بستری شدن در بیمارستان

گاهی برای درمان اختلال (بیماری) دو قطبی شدید، لازم است بیمار در بیمارستان بستری گردد؛ این روش درمانی، یک گزینه اورژانسی برای مراقبت بهینه از فرد دو قطبی خواهد بود. در صورتی که شخص، یک دوره شیدایی (فاز مانیا) یا افسردگی شدید (ِدپرشن) را پشت سر بگذارد، ممکن است تهدیدهایی را برای خود یا دیگران در پی داشته باشد؛ در چنین مواردی، بستری شدن در بیمارستان می‌تواند از عوارض خطرناک این دوره‌ها جلوگیری کند.

برای درمان اختلال دو قطبی بدون دارو چه کنیم؟

اصلی‌ترین روشی که می‌تواند در درمان بیماری‌های اعصاب و روان، از جمله اختلال دوقطبی موثر باشد، اصلاح سبک زندگی است! در ادامه، به برخی از تغییراتی که به بهبود خلق و خوی بیماران کمک می‌کند، اشاره می‌کنیم.

راه های درمان اختلال دو قطبی بدون دارو
ترک الکل و مواد مخدر
یادداشت‌های روزانه درباره خلق و خو و رفتار
تنظیم زمان خواب
ورزش کردن و فعالیت بدنی
مدیتیشن
مدیریت استرس و حفظ روابط سالم

ترک الکل و مواد مخدر

مصرف الکل و مواد مخدر، از دو جهت در درمان دو قطبی اختلال ایجاد می‌کنند؛ اول اینکه مصرف الکل می‌تواند با داروهای ضد افسردگی یا ضد شیدایی تداخل داشته باشد، و در نتیجه اثربخشی داروها به حداقل می‌رسد! از سوی دیگر، نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر می‌تواند تغییرات خلق و خوی فرد را تشدید کند؛ این مساله کنترل و مدیریت بیماری را با مشکل مواجه می‌سازد.

یادداشت‌های روزانه درباره خلق و خو و رفتار

یکی از اقداماتی که به درمان دو قطبی بدون دارو کمک می‌کند، نوشتن رفتار و خلق و خو در طول روز است؛ هنگامی که بیمار افکار احساسات و رفتار خود را دنبال می‌کند، درباره نحوه عملکرد خود آگاهی به دست می‌آورد؛ این کار کمک می‌کند تا شخص، عوامل محرک بیماری خود را شناسایی کند.

تنظیم زمان خواب

در حالت کلی، حتی یک فرد سالم نیز باید خواب منظمی داشته باشد؛ کاهش زمان استراحت یا بی‌کیفیت شدن خواب، باعث تغییرات و نوسانات خلقی می‌گردد؛ این موضوع در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، اهمیت بیشتری دارد. شخصی که در مسیر درمان دو قطبی قرار دارد، باید حتما خواب منظمی داشته باشد؛ دقت کنید که خود بیماری اختلال دو قطبی می‌تواند الگوهای خواب افراد را به هم بریزد! بنابراین توجه به ساعت خوابیدن و بیدار شدن در طول روز، برای اثربخشی بهتر درمان دو قطبی لازم است.

ورزش کردن و فعالیت بدنی

ورزش کردن و تحرک زیاد در یک بازه زمانی مشخص، به بهبود خلق و خو در همه افراد سالم و بیمار کمک می‌کند؛ اتفاقا افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نیز، باید ورزش کردن را جدی بگیرند! نکته دیگر اینکه دارودرمانی اختلال دو قطبی، می‌تواند منجر به اضافه وزن در بیماران شود؛ ورزش کردن برای کنترل و مدیریت وزن افراد مناسب است.

مدیتیشن

درمان افسردگی با مدیتیشن، یکی از روش‌های درمان بیمار بدون دارو است؛ درمان اختلال افسردگی دو قطبی با مدیتیشن، کمک می‌کند تا علائم افسردگی در بیمار کاهش پیدا کند. دلیل تاثیر مدیتیشن بر این اختلال، به مزایای مدیتیشن برمیگردد! درواقع این تمرین از طرفی باعث کاهش استرس و اضطراب میشود، که خود در درمان موثر است؛ از طرف دیگر بر تنظیم خلق و احساسات فرد، تاثیر زیادی دارد! همچنین مدیتیشن میتواند باعث ایجاد تعادل هیپومانیک، و افزایش تمرکز و توجه بشود.

مدیریت استرس و حفظ روابط سالم

یکی از بیماری‌هایی که می‌تواند به صورت همزمان با اختلال دو قطبی بروز کند، اضطراب و استرس است! وجود این دو عامل، تغییرات خلق و خو در افراد را تشدید می‌کند؛ بنابراین بیماران باید همواره از شرایط مضطرب‌کننده و استرس زا دوری کنند. داشتن روابط سالم با دوستان، ارتباط با اعضای خانواده، شرکت در جلسات حمایتی و کنار گذاشتن افراد سمی، بهترین روش برای ایجاد روابط سالم است. صحبت کردن با دوست یا اعضای خانواده، می‌تواند به کنترل استرس و اضطراب بیمار نیز کمک کند؛ این مساله حتی در درمان دو قطبی نیز تاثیر بسزایی خواهد داشت.

در نهایت، درباره درمان اختلال بای پولار میتوان گفت:

همانطور که در این آموزش اشاره کردیم، دلیل ایجاد اختلال Bipolar میتواند به دلیل عوامل ژنتیکی، محیطی، تغییر شیمیایی در مغز، تغییرات هورمونی و حتی مصرف مواد مخدر باشد؛ بنابراین درمان آن هم از روش های مختلف و متعددی صورت میگیرد! طبق تحقیقات، میزان شیوع دو قطبی نوع ۱ و ۲ در ایران به ترتیب ۰.۱% و ۰.۷% میباشد؛ که یعنی چیزی حدود ۶۴۰۰۰۰ الی ۷۰۰۰۰۰ نفر در کشورمان مبتلا به این اختلال میباشند، و نیازمند درمان و بهبودی هستند.

درمان دوقطبی، فرایندی زمانبر و البته دائمی میباشد؛ با این حال، جدیدترین راه درمان دو قطبی که استفاده از دستگاه rTMS است، بهترین راه درمان بیماری دو قطبی به حساب می‌آید! افرادی که برای درمان اختلال دو قطبی، از روش‌های معمول مانند دارودرمانی استفاده کرده‌اند، بهتر است تحت درمان با rTMS قرار گیرند؛ زیرا بنا بر تجربه بیماران، قطعا نتایج رضایت بخشی دریافت خواهند کرد. خبر خوش اینکه طبق آمار، اگر روند درمان بصورت متناوب پیگیری شود و سبک زندگی فرد هم اصلاح شود، احتمال موفقیت درمان دوقطبی به بالای ۸۰% خواهد رسید!

منابع: my.clevelandclinic.org | mayoclinic.org | healthline.com