درمان وسواس (OCD) با روش تحریک مغناطیسی مغز (آر تی ام اس)

وسواس فکری اجباری یا OCD، یک اختلال روانپزشکی ناتوان کننده و متداول هست، که شیوعی بین ۱% تا ۳% دارد. این افکار ناخواسته و ناراحت کننده، به قدری آزاردهنده هستند، که زندگی فرد با مشکل مواجه میکند و نیاز به درمان وسواس را ضروری! جدیدترین و موثرترین متد، درمان وسواس با rTMS میباشد؛ در درمان وسواس با کمک آر تی ام اس، نواحی مشخصی از مغز توسط امواج مغناطیسی تحریک میشود. در نتیجه با تحریک نورون ها و سلول های مغزی، عملکرد آنها اصلاح شده و کج خلقی ها و سایر اختلالات بیماری های مغز و اعصاب به راحتی درمان میشود!

درمان با تحریک مغناطیسی مغز مورد تایید سازمان غذا و دارو امریکا (FDA) میباشد؛ چرا که اولا یک روش غیرتهاجمی بوده، دوما برخلاف روش های دارویی دارای کمترین عوارض هست، سوما میزان تاثیرگذاری آن هم سریعتر از روش های روان درمانی و مشاوره ای میباشد. از نکات جالب توجه دیگر این هست که افراد، بلافاصله پس از جلسات درمان وسواس فکری عملی با rTMS، می‌توانند به فعالیت‌های روزمره خود بپردازند. خوبشختانه این روش موفقیت بالای ۹۰% داشته و بسیاری از افرادی که به کلینیک زیمادرمان مراجعه کرده اند، تمامی علائم شامل عدم تمرکز، نگرانی دائمی، استرس و اضطراب و افکار ناخواسته شان به طور کامل از بین رفته است.

درمان وسواس با rTMS چگونه است؟

درمان وسواس با rTMS، یک روش موثر برای درمان بدون داروی اختلال OCD به حساب می‌آید؛ این روش درمانی، کاملا بدون درد و غیر تهاجمی است! به همین دلیل، عوارض روش‌هایی مانند شوک الکتریکی را در پی ندارد؛ برای درمان وسواس با آر تی ام اس، از یک دستگاه جدید تحت عنوان آر تی ام اس با تاییدیه FDA، استفاده می‌شود. این دستگاه، شامل یک کویل است، که بر روی سر بیمار قرار می‌گیرد؛ موقعیت این کویل، باید به گونه‌ای تنظیم گردد که پالس‌های مغناطیسی حاصل از دستگاه، به قسمت‌های مشخصی از مغز اعمال شوند.^neurowave

به این ترتیب، سلول‌های عصبی واقع در نواحی تحت میدان، به کمک جریان‌های الکتریکی مغز تحریک می‌گردند؛ پس عملکرد آن‌ها بهبود می‌یابد! همین مساله، منجر به بهبود علائم وسواس فکری عملی خواهد شد؛ درمان وسواس با rTMS، طی جلسات متعددی انجام می‌گیرد! تعداد جلسات بر اساس نظر پزشک مشخص می‌شود، و تا حد زیادی به شدت بیماری بستگی دارد.

تجربیات بیماران از درمان OCD با دستگاه rTMS

درمان وسواس فکری عملی با تحریک مغناطیسی مغز، یک روش غیر تهاجمی است؛ بنابراین به جراحی و مواردی مانند کاشت الکترود، نیازی ندارد! همین مساله باعث شده تا از سوی بسیاری از بیماران، به عنوان یک روش محبوب معرفی شود؛ مخصوصا اینکه این روش درمانی، عمدتا برای افرادی به کار می‌رود که به درمان دارویی و روان درمانی پاسخی نداده‌اند.

در درمان وسواس با rTMS، اغلب بیماران بلافاصله پس از اتمام جلسه درمانی، به کارهای روزمره خود می‌پردازند؛ برای مثال، مواردی مانند رانندگی یا انجام کارهایی که به تمرکز نیاز دارند، برای این بیماران بلامانع است! البته ممکن است برخی از افراد در جلسات اولیه درمان خود، به سردرد خفیف دچار شوند؛ در این صورت، می‌توان کارهای حساس را به کمی بعدتر موکول نمود.

نکته دیگر اینکه بیماران در حین درمان وسواس فکری عملی با rTMS، احساس راحتی دارند؛ زیرا فرد در حین درمان بر روی صندلی نشسته یا دراز می‌کشد، تا کویل دستگاه روی سر او قرار گیرد. تنها چیزی که ممکن است در حین درمان OCD با دستگاه rTMS باعث رنجش بیمار گردد، ضربه‌های خفیفی است، که در اثر پالس‌های مغناطیسی به سر وارد می‌شوند.

آیا درمان وسواس با تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) عوارض دارد؟

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های درمان وسواس با rTMS، عوارض ناچیز آن است؛ در هر حال، این روش درمانی نیز مانند هر نوع درمان پزشکی دیگر، می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد؛ اما شدت این عوارض بسیار کم بوده و حتی با تکرار جلسات درمانی، بسیاری از آن‌ها برطرف می‌گردند!

از رایج‌ترین عوارض درمان وسواس با rTMS می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس ناراحتی در پوست سر به دلیل اعمال پالس‌های مغناطیسی
• سردردهای خفیف
• احساس سبکی در سر
• سوزن سوزن شدن و گز گز فک، صورت یا سر
• مشکلات شنوایی در صورت عدم محافظت از گوش‌ها حین درمان

با اینکه عوارض درمان وسواس فکری عملی با rTMS ناچیز هستند، اما ممکن است شدت سردرد در برخی افراد بیشتر باشد؛ در چنین مواردی لازم است بیمار، مشکل را با پزشک خود در میان بگذارد؛ شاید لازم باشد درمان OCD با دستگاه rTMS، به صورت موقت قطع گردد.

مدت درمان و تعداد جلسات درمان بیماری OCD با rTMS

تعداد جلسات درمان وسواس با rTMS، به فاکتورهای متعددی بستگی دارد! هر چه شدت بیماری در شخص بیشتر باشد، به تعداد جلسات بیشتری برای درمان نیاز است؛ برای افرادی که از چندین اختلال اعصاب و روان به طور همزمان رنج می‌برند هم، تعداد جلسات درمانی بیشتر خواهد بود. برای مثال، ممکن است وسواس فکری عملی در برخی افراد، با افسردگی شدید همراه باشد؛ مسلما این افراد برای درمان افسردگی و وسواس با rTMS، باید جلسات بیشتری را پشت سر بگذارند.

هزینه درمان بیماری وسواس فکری عملی با rTMS چقدر است؟

برای درمان وسواس با آر تی ام اس، باید از یک دستگاه تخصصی با همین نام استفاده شود؛ بنابراین هزینه درمان این بیماری در کلینیک‌ها و مراکز درمانی مختلف، متفاوت خواهد بود! هزینه درمان وسواس با rTMS، به صورت جلسه‌ای مشخص می‌شود؛ در نتیجه، هزینه درمان‌های طولانی‌تر، بیشتر خواهد بود.

هزینه هر جلسه درمان وسواس با آر تی ام اس، از ۶۵۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان متغیر است (مهر ماه ۱۴۰۲). بسیاری از کلینیک‌ها، هزینه درمان به ازای هر لوب مغزی را جداگانه دریافت می‌کنند! این مساله، باعث افزایش هزینه‌های درمان بیمار مبتلا به وسواس فکری عملی می‌گردد؛ هزینه درمان وسواس با rTMS در کلینیک زیمادرمان کمترین مقدار را دارد. این کلینیک به ازای هر جلسه، مبلغ ۶۵۰ هزار تومان در نظر می‌گیرد؛ بدون آنکه نیازی به پرداخت جداگانه برای هر لوب مغزی داشته باشید.

مزایا و فواید درمان OCD با دستگاه rTMS

بسیاری از بیمارانی که برای درمان وسواس با rTMS اقدام می‌کنند، نسبت به روش‌های درمانی خط اول مقاوم هستند؛ اما با شروع جلسات درمانی آر تی ام اس، تغییرات مشخصی در وضعیت خود مشاهده می‌کنند! بنابراین یکی از مهم‌ترین مزایای درمان وسواس با rTMS، این است که حتی افراد مقاوم به دارو و روان درمانی نیز از آن نتیجه می‌گیرند.^psychiatrist

یکی دیگر از فواید درمان وسواس فکری عملی با تحریک مغناطیسی مغز، تاثیر مثبت بر خواب بیماران است؛ این درمان بدون دارو به افزایش کیفیت خواب و تناسب آن کمک می‌کند! برای بیماران مبتلا به افسردگی و OCD، این مزیت بسیار اهمیت دارد.

درمان وسواس با آر تی ام اس در مقایسه با روش های دیگر

در درمان وسواس با rTMS، نواحی مشخصی از مغز تحریک می‌شوند؛ تاثیر پالس‌های مغناطیسی بر این نواحی، به صورت نقطه‌ای خواهد بود! در نتیجه، قسمت‌های دیگر مغز تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند؛ این مساله دقیقا بر خلاف درمان با الکتروشوک است. زیرا الکترودهای مربوط به دستگاه شوک الکتریکی، جریان الکتریکی را از نقطه به نقطه مغز عبور می‌دهند؛ همچنین ممکن است به پوست سر آسیب برسانند.

مزیت دیگر درمان وسواس با rTMS نسبت به روش‌های دیگر، این است که این روش، نیاز به بیهوشی، جراحی و کاشت الکترود ندارد؛ ضمن اینکه عوارض دائمی روش‌های دیگر، مانند از دست دادن حافظه در روش درمان با الکتروشوک، در بیمار ظاهر نمی‌شوند!

شوک درمانی برای وسواس

شوک درمانی یا استفاده از الکتروشوک در درمان انواع اختلالات اعصاب و روان، از سال‌های دور مورد توجه قرار می‌گرفته است؛ با این حال، به دلیل گزارش‌های مختلف مبنی بر تاثیر منفی شوک درمانی بر حافظه بیماران و سایر عوارض این روش، امروزه به کار بردن الکتروشوک از سوی متخصصان توصیه نمی‌شود!^{Shock Therapy For OCD}

البته شوک درمانی وسواس شدید را می‌توان برای بیمارانی که نسبت به انواع درمان‌های معمول و مرسوم، مقاومت نشان می‌دهند، به کار گرفت. هر چند تا زمانی که بیمار شرایط استفاده از درمان وسواس فکری دستگاه rTMS را داشته باشد، مطمئنا شوک مغزی برای وسواس فکری توصیه یا تایید نمی‌گردد! در مواردی که از درمان وسواس فکری عملی با الکتروشوک استفاده می‌شود، حتما باید فرایند درمانی، تحت نظارت یک متخصص اعصاب و روان با تجربه در این زمینه انجام گیرد.

جراحی مغز برای درمان وسواس

برخی از بیماران، با این سوال مواجه می‌شوند که آیا جراحی مغز، برای درمان وسواس کمک‌کننده است؟ در چه صورتی می‌توان با کمک جراحی مغز، به درمان وسواس کمک کرد؟ لازم است اشاره کنیم که بهترین روش درمانی برای بیماران او سی دی (OCD)، همان درمان دارویی و روان درمانی است، که در موارد حاد با تحریک فرا جمجمه‌ای مغز همراه می‌شوند؛ اما برای افرادی که به هیچ یک از این روش‌ها پاسخ درمانی مناسبی نمی‌دهند، از دو روش جراحی استفاده می‌شود، که حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از بیماران، از نتایج آن‌ها راضی هستند. این دو روش جراحی عبارتند از:

• سینگولوتومی قدامی؛ بخشی از مغز که در زیر قسمت برجسته سر، در سمت راست، قرار گرفته را تحت عنوان قشر کمربندی قدامی می‌شناسند. در جراحی سینگلوتومی قدامی، یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می‌شود و از طریق آن، یک کاوشگر گرم شده به سمت مغز هدایت می‌شود. این کاوشگر برای سوزاندن قشر کمربندی قدامی به کار می‌رود، که معمولا در ۵۰ درصد از بیماران، منجر به کاهش علائم وسواس فکری عملی خواهد شد!
• کپسولوتومی قدامی؛ این نوع جراحی مغز برای درمان وسواس نیز مشابه با روش قبل است، با این تفاوت که طی این روش، پزشک قسمت دیگری از مغز به نام اندام قدامی کپسول داخلی را تحت جراحی قرار می‌دهد. حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از بیماران او سی دی، با این روش جراحی مغزی، می‌توانند خلق و خوی بهتری پیدا کنند!

درمان اختلال وسواس فکری با تحریک عمقی مغز (DBS)

روش دیگری که ممکن است برای درمان اختلال روانی وسواس به کار رود، تحریک عمقی مغز نامیده می‌شود. این روش درمانی، با انجام جراحی پیشرفته همراه است که طی آن، تکانه‌های الکتریکی برای تحریک نورون‌های مغزی به کار می‌روند. برای این روش درمانی، لازم است جراح ابتدا با کمک اسکن مغز، قسمت‌هایی از مغز که علائم وسواس را نشان می‌دهند، شناسایی کند. سپس از طریق کاشت الکترود در این نواحی و نصب یک دستگاه کوچک شبیه به یک ضربان ساز در نزدیکی استخوان ترقوه، امکان تحریک عمیق سلول‌های مغز را فراهم سازد.

در نظر داشته باشید که درمان وسواس با DBS نیز یک درمان ایمن و موثر است، که تنها در هنگام اثربخش نبودن روان درمانی و درمان دارویی به کار می‌رود. با این حال، این روش درمانی به دلیل انجام جراحی و کاشت الکترود، یک روش تهاجمی به حساب می‌آید که این مساله نسبت به درمان غیر تهاجمی وسواس فکری با دستگاه rTMS، یک نقص به حساب می‌آید!

اقدامات قبل از درمان وسواس فکری عملی با rTMS

برای شروع درمان وسواس با rTMS، لازم است حتما به یک پزشک متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید؛ روانپزشک تمامی علائم بیمار را با دقت بررسی می‌کند؛ حتی ممکن است لازم باشد بیمار برای مدتی تحت نظر قرار گیرد. با تکمیل معاینات بالینی بیمار، روانپزشک تعداد جلسات درمان وسواس فکری عملی با rTMS را تعیین می‌کند.

جلسه اول درمان با تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال، کمی طولانی‌تر از جلسات دیگر خواهد بود؛ زیرا در این جلسه لازم است تنظیمات کویل، به طور دقیق برای شخص بیمار مشخص گردد! این تنظیمات، ثبت و ذخیره می‌شوند تا در جلسات بعدی مورد استفاده قرار گیرند.

رایج‌ترین سوالات درباره درمان بیماری وسواس فکری با rTMS

1. آیا درمان OCD با rTMS همراه با درد است؟ خیر، این روش کاملا بدون درد است. اما ممکن است در حین درمان، بیمار ضربه‌های خفیفی را حس کند.
2. آیا درمان وسواس با آر تی ام اس خطرناک است؟ خیر، دستگاه آر تی ام اس کلیه تاییدیه‌های لازم را از FDA دریافت کرده است.
3. بعد از پایان درمان وسواس با آر تی ام اس، چه حسی خواهم داشت؟ بسیاری از بیماران پس از پایان درمان با آر تی ام اس احساس بهتری دارند. بعد از هر جلسه نیز می‌توانید به کارهای روزمره خود بپردازید.
4. آیا در طول درمان احساس راحتی خواهم داشت؟ بله، شما در طول درمان به صورت نشسته یا دراز کشیده خواهید بود و کویل دستگاه روی سرتان قرار می‌گیرد.
5. آیا در طول درمان تنها خواهم ماند یا کسی می‌تواند در کنار من باشد؟ در طول درمان وسواس با rTMS، یکی از اعضای تیم درمان از شما مراقبت خواهد کرد. معمولا پس از جلسه درمانی نیز نیازی به مراقبت ندارید.

شما می‌توانید برای انجام معاینات اولیه، به کلینیک زیمادرمان مراجعه کنید؛ تیم تخصصی این کلینیک، تجربه فراوانی در زمینه درمان انواع اختلالات، از جمله درمان وسواس با rTMS دارند. مسلما هر چه تجربه پزشک در این زمینه بیشتر باشد، همراه بهتری برای بیمار خواهد بود؛ ضمن اینکه هزینه درمان وسواس فکری عملی (OCD) با rTMS در کلینیک زیما درمان کمترین مقدار را خواهد داشت.