فهرست
درمان پارکینسون: علت، علائم و روش های قطعی درمان Parkinson
یکی از شایع ترین بیماری های دژنراتیو مغزی، بیماری پارکینسون یا Parkinson’s Desease میباشد؛ که عموما در افراد بالای ۶۰ سال ظاهر میشود. از نشانه های بارز این بیماری، کندی حرکت، افسردگی، مشکلات بلع و از دست دادن حس بویایی میباشد. متاسفانه در حال حاضر و سال ۲۰۳۲، روش قطعی برای درمان پارکینسون وجود ندارد! اما با روش های مختلفی میتوان علائم آن را بهبود داد، و کیفیت زندگی بیماران پارکینسونی را افزایش داد. البته روش درمانی جدیدی تحت عنوان آر تی ام اس وجود دارد که میتوان گفت تا حد زیادی این عارضه را رفع میکند؛ درواقع درمان پارکینسون با rTMS، جز جدیدترین و بهترین و موثرترین روش های درمان حال حاضر هست، که اثر بخشی بسیار بالا و عوارض بسیار پایینی دارد.
علت بروز بیماری پارکینسون، هنوز مشخص نیست! با این حال، ژنتیک و وراثت اصلی‌ترین دلیل ابتلا به این بیماری به حساب می‌آیند؛ در افرادی که به Parkinson مبتلا می‌شوند، قسمت‌هایی از مغز تخریب شده و علائمی مانند لرزش، عدم تعادل و کندی حرکات بروز می‌کنند. این مساله، به دلیل کاهش ترشح دوپامین در مغز به وجود می‌آید. آگاهی درباره علائم بیماری پارکینسون، روش‌های تشخیص این بیماری و بهترین روش برای درمان آن، به درک بهتری از پارکینسون کمک میکند.
آنچه در ادامه خواهید خواند
نمایش
بیماری پارکینسون چیست؟
پارکینسون، عبارت است از تخریب قسمتی از مغز که باعث بروز اختلالات حرکتی میشود؛ مواد شیمیایی که برای انتقال سیگنال‌های حرکتی، از مغز به سوی اندام‌ها حرکت می‌کنند، شامل دوپامین هستند! اگر مقدار ترشح دوپامین به دلیل تخریب مغز کاهش پیدا کند، انتقال سیگنال حرکتی دچار اختلال می‌گردد؛ در نتیجه، حرکات اندام بدن کندتر شده و تعادل شخص کاهش می‌یابد.
علائم این بیماری، با گذشت زمان شدیدتر خواهد شد؛ به طوری که فرد به تدریج، تعادل و کنترل حرکتی خود را از دست می‌دهد! با تشدید علائم بیماری پارکینسون، زمینه برای ابتلا به انواع بیماری‌های اعصاب و روان فراهم میشود؛ آلزایمر و افسردگی، دو مورد از اختلالات روانی هستند که در بیماران مبتلا به پارکینسون به وجود می‌آیند. لازم است اشاره کنیم که، درمان قطعی پارکینسون امکان‌پذیر نیست (حداقل تا سال ۲۰۲۳)! اما روش‌های مختلفی برای کنترل علائم بیماری وجود دارند؛ هر چند درمان پارکینسون با آر تی ام اس (rTMS)، یکی از جدیدترین و موثرترین روش‌ها به حساب می‌آید.
علائم ابتلا به بیماری پارکینسون چیست؟
قبل از شروع درمان پارکینسون، باید بتوان بیماری را به صورت دقیق تشخیص داد؛ در ابتدای ابتلا به این بیماری، علائمی ظاهر می‌شوند که نیاز به بررسی‌های بیشتری دارند. شناخته شده‌ترین نشانه‌ای که ابتلای فرد به بیماری پارکینسون را هشدار می‌دهد، از دست دادن کنترل عضلات است. اما با انجام تحقیقات بسیار در زمینه درمان بیماری پارکینسون، مشخص شده است که عدم کنترل ماهیچه‌ها تنها نشانه این بیماری نیست! بلکه علائم این بیماری، شامل دو دسته علائم حرکتی و علائم غیر حرکتی خواهند بود؛ در ادامه به توضیح این علائم می‌پردازیم.
علائم حرکتی بیماری پارکینسون
همزمان با ابتلا به پارکینسون، حرکت اندام‌های مختلف بدن، مختل می‌گردد؛ به همین دلیل، علائم حرکتی را میتوان اصلی‌ترین نشانه این بیماری دانست.
حرکات آهسته (برادی کینزی)
حرکات آهسته اولین نشانه ابتلا به پارکینسون است؛ ممکن است در ابتدای کار بیماران، آن را نوعی ضعف عضلانی بدانند؛ اما مساله اینجاست که حرکات آهسته، از مشکلات مربوط به کنترل عضلانی به وجود می‌آیند، نه ضعف عضلانی! نکته دیگر اینکه ۸۰ درصد از بیماران مبتلا به پارکینسون، لرزش بدن را حتی در حالت استراحت تجربه می‌کنند؛ لرزش اساسی در حالت استراحت عضلات رخ نمی‌دهد! اما لرزش ناشی از بیماری پارکینسون، حتی در حالت استراحت نیز به وضوح وجود دارد.
سفت و سخت شدن عضلات
یکی از علائم اولیه بیماری پارکینسون، سفتی یا خشکی عضلات است؛ این علامت ممکن است در شانه‌ها، بازوها، پاها، باسن، مچ پا، گردن و تنه رخ دهد؛ سفتی میتواند فقط در یک طرف یا هر دو طرف بدن وجود داشته باشد! این مشکل میتواند باعث ناراحتی یا درد در عضلات شود. به‌طور خاص، داروهایی مانند لوودوپا (L-dopa)، که اغلب برای درمان این بیماری استفاده میشود، میتواند به بهبود عضلات سفت و سخت کمک کند.
از دست دادن تعادل حین راه رفتن
بدن بیماران مبتلا به پارکینسون، در اثر کندی حرکات و سفت شدن عضلات، حالت خمیده پیدا می‌کنند؛ افرادی که بیماری آن‌ها شدید میشود، این خمیدگی را بیشتر تجربه می‌کنند! این افراد در هنگام راه رفتن، گام‌های کوتاه‌تری برداشته، و بازوهای خود را کمتر حرکت می‌دهند؛ حتی برای چرخیدن در حین راه رفتن، ممکن است این کار را طی چندین مرحله انجام دهند. تمامی این علائم می‌توانند نشان دهنده ابتلا به پارکینسون باشند.
علائم حرکتی اضافی
غیر از علائم جدی پارکینسون، عملکرد برخی از اعضای بدن نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند؛ موارد زیر از علائم متداول پارکینسون هستند، که تقریبا همه افراد با آن‌ها مواجه می‌گردند:
- پلک زدن کمتر
- نداشتن آزادی عمل در حین نوشتن
- جاری شدن آب دهان
- مشکل در بلعیدن غذا (دیسفاژی)
- پایین آمدن تن صدا در حین صحبت کردن
علائم غیر حرکتی
نشانه‌های حرکتی زمانی ظاهر می‌گردند که، بیماری به وجود آمده است؛ اما تحقیقات نشان می‌دهند که علائم غیر حرکتی، حتی ممکن است سال‌ها قبل از بروز علائم حرکتی تشخیص داده شوند! در واقع، علائم غیر حرکتی را میتوان، نوعی فاکتور خطر یا علامت هشدار دهنده برای بیماری پارکینسون دانست؛ مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- علائم مربوط به سیستم عصبی خودمختار (مانند کاهش فشار خون در حین ایستادن یا افت فشار ارتواستاتیک، یبوست و مشکلات گوارشی، اختلالات جنسی و بی‌اختیاری ادرار)
- افسردگی
- از دست دادن حس بویایی (آنوسمی)
- اختلال در خواب مانند اختلال حرکت دوره‌ای اندام (PLMD)
- اختلال رفتاری حرکت سریع چشم آر‌ای ام
- سندرم پای بی‌قرار
- ایجاد مشکل در تمرکز و تفکر که میتواند به زوال عقل مربوط به پارکینسون تعبیر گردد
علت ایجاد بیماری پارکینسون چیست؟
علت یابی بیماری قبل از درمان پارکینسون، میتواند کمک‌کننده باشد؛ اما مساله اینجاست که دلیل قطعی این بیماری، هنوز به صورت کامل شناخته نشده است! در واقع، چندین فاکتور خطر برای بیماری پارکینسون وجود دارند؛ از جمله این فاکتورها، میتوان به قرار گرفتن در معرض سموم و آفت کش‌ها اشاره کرد. اما در حال حاضر، تنها علت قطعی بیماری پارکینسون، عوامل ژنتیکی است! به این معنا که اگر شخصی از نزدیکان شما، به این بیماری مبتلا شده باشد، ممکن است پتانسیل ابتلا به آن در شما نیز وجود داشته باشد؛ هر چند این مساله هیچ قطعیتی ندارد.
بیماری پارکینسون ایدئوپاتیک
حالت دیگر، شرایطی است که به آن ایدئوپاتیک گفته میشود؛ یعنی فرد مبتلا به پارکینسون، بیماری مخصوص به خود را دارد، و بیماری او ژنتیکی نیست! نام ایدئوپاتیک به این گروه از بیماران اطلاق میشود؛ زیرا علت پارکینسون آن‌ها به صورت دقیق مشخص نیست. دقت کنید که، برخی از بیماری‌ها با پارکینسون علائم مشابه دارند؛ پارکینسونیسم یکی از این بیماری‌ها است که، نشانه‌های مشابهی با پارکینسون دارد؛ اما علت آن مصرف برخی داروهای روانپزشکی خواهد بود.
درمان بیماری پارکینسون؛ آیا پارکینسون درمان دارد؟
هیچ روشی برای درمان قطعی پارکینسون وجود ندارد؛ اما روش‌های متعددی هستند که می‌توانند، شدت علائم این بیماری را کاهش دهند! پیگیری برخی از روش‌های درمانی نیز، کمک میکند تا سرعت پیشرفت بیماری کمتر شود، در هر حال، بنا بر علائم خاص و نحوه عملکرد برخی روش‌های درمان پارکینسون، هر فرد پاسخ متفاوتی به انواع روش‌های درمانی می‌دهد! بنابراین، برنامه‌ریزی درمانی برای هر بیمار مبتلا به پارکینسون، متفاوت خواهد بود؛ انتخاب بهترین روش درمانی برای فرد بیمار، باید زیر نظر بهترین متخصصان مغز و اعصاب انجام گیرد.
راه های کلی درمان بیماری پارکینسون به صورت زیر می باشد:
- درمان دارویی
- درمان با روش
- تحریک عمیق مغز
- درمان با طب سنتی
- درمان با rtms
در ادامه شرح مفصل هر کدام از راه های درمانی فوق می پردازیم.
درمان دارویی بیماری پارکینسون
اصلی‌ترین روش درمان پارکینسون، استفاده از داروها است؛ داروهایی که برای این بیماران تجویز می‌شوند، در دو گروه قرار می‌گیرند: درمان‌های مستقیم و درمان‌های مربوط به علائم. درمان‌های مستقیم، روش‌هایی هستند که خود بیماری پارکینسون را هدف قرار می‌دهند؛ در حالی که درمان‌های علامتی، شدت علائم پارکینسون را کاهش داده یا مدیریت می‌کنند.
داروهای افزایش دوپامین
کاهش سطح دوپامین در خون، باعث بروز پارکینسون میشود؛ بنابراین به نظر می‌رسد، اگر داروی حاوی دوپامین مصرف کنید، سطح دوپامین در مغز افزایش یابد! لوودوپا، شناخته شده‌ترین داروی حاوی دوپامین به حساب می‌آید، که تقریبا برای درمان همه افراد پاسخگو است؛ اما اگر این دارو تاثیری بر درمان پارکینسون نداشته باشد، معمولا نشانه‌ای از پارکینسونیسم (به جای پارکینسون) خواهد بود. در نظر داشته باشید که، مصرف طولانی مدت لوودوپا عوارض جانبی دارد و اثربخشی آن را کاهش می‌دهد!
داروهای شبیه ساز دوپامین
داروهای شبیه ساز مانند آگونیست‌ها، داروهایی هستند که تاثیر شبیه به دوپامین ایجاد می‌کنند؛ دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است، که در انتقال سیگنال‌های حرکتی نقش دارد. آگونیست‌های دوپامین، می‌توانند جایگزین دوپامین شده و عملکرد سلول‌های عصبی در انتقال سیگنال‌های حرکتی را بهبود بخشند؛ برای درمان پارکینسون در بیماران جوان‌تر، از آگونیست‌های دوپامین استفاده میشود؛ زیرا با این روش، عوارض جانبی لوودوپا را به تاخیر می‌اندازند.
داروهای مسدود‌کننده متابولیسم دوپامین
بخشی از فرایندهای طبیعی بدن، به متابولیسم دوپامین مربوط هستند؛ این فرایندها، انتقال دهنده‌های عصبی مانند دوپامین را تجزیه می‌کنند. مصرف برخی داروها، از این فرایند جلوگیری کرده و اجازه می‌دهد تا سطح دوپامین موجود در مغز بالا بماند! استفاده از این نوع داروها، معمولا در مراحل اولیه ابتلا به بیماری و درمان پارکینسون مفید است؛ همچنین ممکن است به صورت همزمان، با داروی لوودوپا مصرف شوند.
مهار کننده‌های متابولیسم لوودوپا
این داروها، از پردازش لوودوپا در بدن جلوگیری می‌کنند؛ در نتیجه، اثربخشی آن بیشتر خواهد بود! ناگفته نماند که، مصرف این داروها برای درمان پارکینسون باید دقیق و طبق برنامه باشد؛ در غیر این صورت، می‌توانند با ایجاد اثرات سمی، سلامت کبد شما را به خطر بیندازند.
مسدود کننده‌های آدنوزین
مصرف همزمان داروی لوودوپا و مسدود کننده‌های آدنوزین، برای درمان بیماری پارکینسون کمک‌کننده است؛ زیرا داروهای مسدود‌کننده آدنوزین، تاثیر لوودوپا را بهبود می‌بخشند.
داروهایی که برای درمان علائم به کار می‌روند
بخشی از درمان بیماری پارکینسون با دارو، به کنترل علائم این بیماری مربوط است؛ برخی از علائم خاص بیماری پارکینسون که به کمک دارو کنترل می‌شوند، عبارتند از:
- یبوست
- خستگی یا خواب آلودگی
- استرس و اضطراب
- مشکلات خواب
- افسردگی
- زوال عقل
- اختلال نعوظ و مشکلات جنسی
- توهم و سایر علائم روان پریشی
درمان پارکینسون با روش تحریک عمیق مغز (Brain Deep Stimulation)
یکی از روش‌های درمان بیماری پارکینسون، تحریک عمقی مغز است؛ این کار قبلا از طریق جراحی انجام می‌گرفت! هدف از جراحی، آسیب رساندن عمدی به مغز و زخمی کردن قسمت‌های آسیب دیده مغز بود. اما امروزه با روش تحریک عمقی مغز، آسیب کمتری به مغز وارد می‌گردد؛ ضمن این که مزیت این روش درمانی نسبت به جراحی، بازگشت‌پذیر بودن آن است؛ در تحریک عمقی مغز، یک دستگاه با هدف ایجاد جریان الکتریکی ملایم در مغز، کاشت میشود.
درمان پارکینسون با روش تحریک عمقی مغز، در مراحلی از بیماری به کار می‌رود که درمان دارویی با لوودوپا اثربخشی کافی نداشته باشد؛ همچنین، اگر بیمار لرزش شدیدی داشته باشد، و به درمان دارویی پاسخ ندهد، میتوان از روش BDS استفاده نمود.
درمان به کمک سونوگرافی با ام آر آی (MRI) چگونه است؟
یکی از درمان‌های پیشرفته و غیردارویی برای بیماری پارکینسون، سونوگرافی متمرکز با هدایت MRI است؛ این روش درمانی، یک روش کاملا کم تهاجمی بوده، و برای برخی بیماران استفاده میشود؛ سونوگرافی با MRI به کاهش لرزش ناشی از پارکینسون کمک میکند. در واقع در این روش، MRI به سمت ناحیه‌ای از مغز که کنترل لرزش را بر عهده دارد، هدایت می‌گردد؛ امواج اولتراسوند، دمای بالایی ایجاد می‌کنند؛ در نتیجه، مناطقی که باعث بروز لرزش هستند را می‌سوزانند.
درمان‌های تجربی برای پارکینسون کدامند؟
تحقیقات بسیاری درباره روش‌های تجربی درمان پارکینسون در حال انجام هستند؛ این تحقیقات، نتایج چندان دقیقی نداشته‌اند؛ اما نتیجه آن‌ها امید بخش است! از جمله درمان‌های تجربی برای درمان بیماری پارکینسون، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیوند سلول‌های بنیادی، که در آن نورون‌های مصرف‌کننده دوپامین به مغز اضافه می‌شوند؛ این کار برای حذف نورون‌های آسیب دیده انجام می‌گیرد.
- روش‌های درمانی برای ترمیم نورون‌های آسیب دیده، و تشویق آن‌ها به تولید دوپامین
- ژن درمانی و درمان هدفمند ژنی؛ در این روش، جهش‌های خاصی که منجر به پارکینسون می‌شوند، مورد هدف قرار می‌گیرند؛ برخی از این درمان‌ها، اثربخشی لوودوپا و روش‌های دیگر درمان پارکینسون را افزایش می‌دهند.
آیا درمان قطعی پارکینسون با طب سنتی امکان‌پذیر است؟
باور طب سنتی درباره پارکینسون، این است که این بیماری در اثر سردی بدن به وجود می‌آید؛ بنابراین، مصرف برخی مواد غذایی با طبع گرم، در پیشگیری و درمان بیماری پارکینسون موثر خواهد بود؛ از این رو، مصرف سیاه دانه و زنجبیل را به بیماران مبتلا به پارکینسون توصیه میکند. ناگفته نماند که گیاه زنجبیل، به تحریک و تقویت سیستم ایمنی کمک میکند؛ زنجبیل برای درمان بیماری پارکینسون، به صورت دمنوش یا افزودنی در غذا استفاده میشود. زنجبیل میتواند گردش خون را بهبود بخشد و طبع گرم این گیاه، از ضعیف شدن مغز جلوگیری خواهد کرد.
مصرف دارچین برای درمان بیماری پارکینسون
دارچین یک ادویه با طبع گرم است، که به غذای ایرانیان اضافه میشود؛ عملکرد این ادویه به گونه‌ای است که، پروتئین‌های مضر را مورد هدف قرار می‌دهد؛ در نتیجه، آسیب کمتری به مغز وارد می‌آورند! این مزیت، برای درمان پارکینسون مناسب است.
مصرف کندر و درمان عوارض بیماری پارکینسون
از قدیم الایام، مردم بر این باور بوده‌اند که کندر میتواند حافظه و هوش افراد را تقویت کند؛ زوال عقل و آلزایمر دو مورد از عوارض جانبی قطعی پارکینسون است! بنابراین، مصرف کندر کمک میکند تا قسمت‌های مهم مغز، از آسیب در امان بمانند؛ ضمن اینکه، کندر از بروز التهاب جلوگیری خواهد کرد.
مصرف زیتون برای کنترل پارکینسون
در درمان بیماری پارکینسون با طب سنتی، مصرف زیتون جایگاه ویژه‌ای دارد؛ معمولا درمانگران این بیماری تاکید دارند که بیماران، صبح هنگام، تعداد مشخص زیتون را مصرف کنند؛ البته درباره کاربرد این روش درمان پارکینسون با طب سنتی، حتما با پزشک متخصص خود مشورت نمایید.
- درخواست مشاوره رایگان
برای مشاوره رایگان توسط مشاورین ما فرم زیر را پر کنید
مدت زمان اثربخشی درمان بیماری پارکینسون
یکی از سوالات رایج بیماران این است که: «چه مدت بعد از شروع درمان پارکینسون، میتوان اثر آن را مشاهده کرد؟» در پاسخ به این سوال باید گفت که: «شدت بیماری و نوع درمان، بر مدت زمان اثربخشی درمان تاثیرگذار هستند!» ضمن اینکه، نحوه پاسخ بدن به روش درمانی نیز میتواند بر زمان بهبودی تاثیر بگذارد.
تنها اقدام مناسب برای دریافت بهترین نتیجه از درمان پارکینسون، مصرف داروهای تجویز شده به صورت دقیق و سر وقت است! انجام برخی اقدامات جانبی مانند جلسات توانبخشی نیز، میتواند اثربخشی درمان را سریع‌تر کند؛ لازم است به این نکته اشاره کنیم که، بیماری پارکینسون یک بیماری جدی است و فرد به تنهایی نمی‌تواند علائم آن را مدیریت نماید! در واقع، بیمار باید در هر مرحله از بیماری، به طور مرتب با پزشک خود در ارتباط باشد.
آیا امکان پیشگیری از پارکینسون وجود دارد؟
اصلی‌ترین عامل ابتلا به بیماری پارکینسون، عوامل ژنتیکی هستند! بنابراین، ابتلا به این بیماری در افراد با سابقه فامیلی و جهش‌های ژنتیکی اجتناب ناپذیر است؛ همچنین، خطر ابتلا به این بیماری را نمی‌توان برای این گونه افراد کاهش داد! با این حال، بهتر است افراد دارای سابقه ژنتیکی، از مشاغل پرخطر مانند کشاورزی و جوشکاری اجتناب نمایند؛ البته این به آن معنا نیست که همه افراد شاغل به این حرفه‌ها، در معرض خطر ابتلا به پارکینسون قرار دارند.
جدیدترین روش درمان قطعی پارکینسون درمان با (rTMS)
یکی از بهترین و جدیدترین روش‌ها برای درمان بیماری پارکینسون، استفاده از دستگاه آر تی ام اس است؛ دستگاه rTMS از یک کویل تشکیل میشود، که میدان الکترومغناطیسی تولید میکند. این کویل بر روی سر بیمار قرار می‌گیرد، و پالس‌هایی را به قسمت‌های تولید‌کننده دوپامین اعمال میکند؛ در نتیجه، مقدار دوپامین موجود در مغز افزایش می‌یابد! این مساله، انتقال پیام‌های عصبی حرکتی به اندام‌های بدن را بهبود می‌بخشد.
درمان عوارض حرکتی بیماری با rTMS
بخش دیگری از درمان پارکینسون با rTMS، به کاهش عوارض حرکتی این بیماری مربوط است؛ به این معنا که با اعمال پالس‌های مغناطیسی به مغز، میتوان لرزش اندام بدن را کاهش داد؛ به این ترتیب، حفظ تعادل بیمار در حین راه رفتن، بهبود پیدا میکند. با اینکه درمان قطعی پارکینسون امکان‌پذیر نیست، اما تکرار جلسات آر تی ام اس میتواند بیمار را به سمت بهبود پیش ببرد! ضمن اینکه با کاهش علائم بیماری از جمله لرزش بدن، کیفیت زندگی افراد، بهبود پیدا میکند. بنابراین، شاید بتوان با وجود این روش درمانی، ادعا کنیم که درمان پارکینسون کشف شد؛ یا این که داریم به درمان قطعی پارکینسون نزدیک می‌شویم.
سوالات متداول درباره درمان بیماری پارکینسون
- آیا بیماری پارکینسون درمان دارد؟ بهتر است بگوییم که این بیماری، درمان ناپذیر است! اما روش‌های جدیدی مانند درمان پارکینسون با آر تی ام اس، امید به درمان این بیماری را افزایش داده است.
- آیا پارکینسون باعث مرگ میشود؟ خود بیماری پارکینسون، به خودی خود، خطر مرگ در پی ندارد؛ اما ممکن است شرایط و بیماری‌های پیچیده‌ای در اثر پارکینسون ایجاد شوند که باعث مرگ افراد گردند.
- آیا ابتلا به پارکینسون قابل پیشگیری است؟ خیر. ۱۰ درصد از بیماران مبتلا به پارکینسون، به صورت ژنتیکی بیمار می‌شوند. ۹۰ درصد دیگر، ایدیوپاتیک هستند! به این معنا که دلیل وقوع بیماری در آن‌ها مشخص نیست؛ بنابراین، در هیچ یک از این موارد نمی‌توان از ابتلا به بیماری پارکینسون پیشگیری نمود.
منابع: mayoclinic.org | my.clevelandclinic.org
