حمله پانیک یا اصطلاحا پنیک شدن، به معنای ترس شدید و استرس ناگهانی است، که با علائم فیزیکی (احساس از دست دادن کنترل، و مرگ قریب الوقوع) همراه میشود! درمان پانیک، در اصل به معنای رفع عواملی هستند، که منجر به این گونه حملات عصبی می‌گردند؛ کنترل و مدیریت استرس ناشی از فوبیاها، تجربه‌های غم انگیز یا ترسناک و مانند آن‌ها، از اقداماتی است که برای درمان حمله پانیک اهمیت دارند. Panic یک اختلال اضطرابی رایج هست و هرساله چیزی حدود ۱۱% از مردم این حمله را تجربه میکنند، و ۲-۳% هم به این اختلال دچار میشوند؛ به این معنا که بیشتر از یکبار آن را تجربه میکنند.
همه ما در طول دوران زندگی خود، به تعداد محدود و در شرایط خاص، به حمله پانیک دچار شده باشیم؛ اما درمان بیماری پانیک، زمانی اهمیت پیدا می‌کند که این گونه حملات، در فواصل کوتاه‌تر و به صورت مکرر رخ دهد! حملات عصبی پانیک، به خودی خود آسیب زننده نیستند؛ اما علائم فیزیکی ناشی از آن می‌توانند بسیار ترسناک باشند! تنگی نفس، خشکی دهان، تعریق شدید، ضربان تند قلب و لرزش بدن از رایج‌ترین علائم فیزیکی حملات پانیک هستند.
در این مقاله، به دنبال آن هستیم تا روش‌هایی را برای کنترل و درمان پانیک ارائه دهیم؛ همچنین، روش‌هایی را برای پیشگیری از این گونه حملات عصبی معرفی خواهیم کرد. خلاصه این روش ها به شرح زیر است:
- مشاوره
- دارو درمانی
- نفس عمیق
- بستن چشم ها
- افزایش تمرکز
- تمرکز روی یک شی خاص
- آرام سازی عضله ها
- تصور یک مکان آرامش بخش و شاد
- ورزش
- استشمام اسطوخودوس
- تکرار مانترا
- طب سوزنی
علائم حملات پانیک شامل چه مواردی هستند؟
حمله پانیک، یک حالت ترس و اضطراب شدید و ناگهانی است، که در موقعیت‌های مختلف به وجود می‌آید؛ گاهی پانیک اتک بدون هیچ گونه علت منطقی یا عامل خارجی رخ می‌دهد! با این حال، این حالت عموما در بازه زمانی کوتاه (در حدود چند دقیقه)، به اوج خود رسیده و در نهایت برطرف میشود؛ تجربه یک یا دو بار پانیک اتک در طول عمر افراد، امری طبیعی است.
این حالت، در اثر هر موقعیت استرس‌زا، ترسناک یا غم انگیز می‌تواند رخ دهد؛ اما اگر علائم حمله پانیک در بازه‌های زمانی کوتاه و به صورت مکرر رخ دهد، فرد به اختلال پانیک یا بیماری پانیک مبتلا است! از مهم‌ترین علائمی که بیماران مبتلا به اختلال پانیک از خود نشان می‌دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- احساس تپش قلب شدید یا ضربان سریع قلب
- تعریق زیاد
- لرزش بدن
- احساس لرز یا گرما
- سختی تنفس و تنگی نفس در حد خفه شدن
- احساس درد در قفسه سینه
- ناراحتی معده و حالت تهوع
- سردرد، سرگیجه و سبکی سر
- احساس ضعف
- حس بی‌قراری و ناپایداری
- گزگز یا سوزن سوزن شدن بدن
- بی حسی انگشتان دست و پا
- ترس از مردن
- از دست دادن کنترل حرکات
بهترین روش‌ها برای کنترل و درمان پانیک اتک کدامند؟
حملات پانیک، به خودی خود آسیبی به شخص وارد نمیکند؛ اما علائم فیزیکی ایجاد شده، چنان شدید و ترسناک هستند که باعث وحشت فرد خواهند شد؛ طوری که بیمار خود را به مرگ نزدیک حس می‌کند! به همین دلیل، درمان پانیک باید جدی گرفته شود؛ منظور از درمان بیماری پانیک، استفاده از روش‌های استاندارد و اصولی، برای کنترل و درمان حمله عصبی است.
در واقع، هر راهی که بتواند به شخص کمک کند تا به کنترل و درمان هراس خود بپردازد، نوعی درمان حمله پانیک به حساب می‌آید؛ در ادامه، به مهم‌ترین روش‌ها برای متوقف کردن حملات عصبی اشاره می‌کنیم:
به دنبال مشاوره باشید
اصلی‌ترین و مهم‌ترین راه برای درمان پانیک، کمک گرفتن از یک مشاور است؛ روانپزشک می‌تواند از طریق روش‌های اصولی، از جمله درمان شناختی رفتاری (CBT) و راه‌های دیگر، به شما کمک کند؛ طی جلسات مشاوره، پزشک به شما آموزش می‌دهد تا دیدگاه خود را نسبت به موقعیت‌های چالش برانگیز و ترسناک تغییر دهید.
در واقع برای درمان حملات پانیک، باید ابتدا به دنبال راهی باشید تا از زاویه دیگر به این چالش‌ها نگاه کنید! بر همین اساس، درمانگر شما را در موقعیت‌های استرس زایی که می‌توانند منجر به حمله پانیک شوند، قرار می‌دهد؛ در نهایت، به شما کمک می‌کند تا این موقعیت را پشت سر گذاشته، و نحوه کنترل وضعیت را به شما آموزش می‌دهد. همچنین مهم هست که مشاور شما در افتراق علائم استرس و اضطراب با Panic به شما کمک کنه.
بهتر است جلسات مشاوره برای درمان بیماری پانیک را، به صورت حضوری برگزار کنید؛ تعداد جلسات (CBT)، برای افراد مختلف متفاوت است! این مساله به شدت علائم و مدت زمانی که بیمار به اختلال پانیک دچار بوده است، مربوط میشود؛ در تحقیقی که در سال ۲۰۱۸ انجام گرفت، مشخص شد که اکثر بیماران پس از ۴ جلسه سی بی تی در مدت ۴ هفته، وضعیت بهتری پیدا میکنند؛ با این حال، تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
درمان پانیک با داروهایی که علائم آن را کنترل میکنند
هنگامی که فرد دچار حمله پانیک میشود، استرس و اضطراب شدیدی را تحمل می‌کند! به همین دلیل، پزشک متخصص داروهایی مانند بنزودیازپین‌ها برای فرد تجویز می‌کند؛ لازم است اشاره کنیم که این داروها، کمکی به درمان اختلال اضطرابی نمی‌کنند! حتی مصرف آن‌ها در طولانی مدت، می‌تواند باعث وابستگی شود. اما مصرف آن‌ها در کوتاه مدت و در زمان بروز بحران، برای بیماران لازم است؛ زیرا بنزودیازپین‌ها، برای درمان هراس و علائم آن مفید خواهد بود.
نکته دیگر اینکه برخی افراد، در حین درمان پانیک نیاز به مصرف داروهای ضد افسردگی دارند. از جمله داروهایی که پزشک متخصص برای این گونه افراد تجویز می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مهار کننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین مانند سیتالوپرام یا فلوکستین
- مهار کننده‌های بازجذب سروتونین-نور اپی نفرین مانند دولکستین
- داروهای ضد اضطراب مانند آزپیرون
ناگفته نماند که برخی داروهای ضد تشنج، مانند پره گابالین و کلونازپام، برای درمان پانیک و اضطراب تجویز میشوند؛ اینکه کدام دارو با چه دوزی برای بیمار مناسب‌تر است؟ تنها باید توسط پزشک متخصص تعیین گردد.
برای درمان حمله پانیک نفس عمیق بکشید
نفس‌های کوتاه و منقطع، یکی از علائم حمله پانیک است که می‌تواند ترس بیمار از موقعیت به وجود آمده را تشدید کند! اما اگر در همان حین نفس عمیق بکشید، علائم پانیک به تدریج کاهش پیدا می‌کند؛ در یک تحقیق در سال ۲۰۱۷، مشخص شد که تنفس عمیق یا دیافراگمی باعث بهبود سطح تمرکز، و راحتی بیشتر بیمار میشود. این آزمایش، بر روی ۴۰ فرد بدون بیماری پانیک انجام گرفت! در نهایت، مشخص شد که اگر سطح کورتیزول در بدن آن‌ها پایین‌تر باشد، میزان استرس آن‌ها کمتر خواهد بود؛ این مساله نشان می‌دهد که از این روش می‌توان برای درمان حمله پانیک بهره گرفت.
برای تنفس عمیق یا تنفس دیافراگمی، باید بر روی نحوه نفس کشیدن خود تمرکز داشته باشید؛ به این ترتیب که هوا را به آرامی به درون سینه و شکم خود هدایت کنید. در گام بعد، هوا را به آرامی و از طریق دهان به بیرون بفرستید؛ به طوری که ورود و خروج هوا را به داخل بدن خود، احساس کنید. برای نفس کشیدن با این روش، ۴ ثانیه دم و ۴ ثانیه بازدم را طولانی کنید؛ تمرکز بر این روش، شدت تنگی نفس ناشی از حمله پانیک را کاهش می‌دهد! بنابراین این روش نوعی درمان پانیک محسوب میشود.
حمله پانیک را به خودتان گوشزد کنید
بسیاری از بیماران با وقوع حمله پانیک، احساس حمله قلبی و مرگ دارند؛ یکی از توصیه‌های پزشکان به بیماران مبتلا به این اختلال، این است که حمله را به خودتان یادآوری کنید! به این معنا که در حین حمله پانیک، مرتبا به خودتان گوشزد کنید که این حالت گذرا است؛ در واقع، باید در طول حمله، به این باور برسید که این وضعیت به زودی برطرف شده و شما کاملا سالم هستید.
باور این مساله، به بیمار کمک می‌کند تا احساس مرگ یا عذاب قریب الوقوع را کنار بزند؛ ضمن اینکه با رسیدن به این باور، می‌توانید ترفندهای دیگر برای کاهش ترس و استرس خود را به کار گیرید؛ معمولا این ترفندها در طول مشاوره با روانپزشک، به شما آموزش داده میشود.
در هنگام حمله چشمان خود را ببندید
یکی از راه‌هایی که برای کنترل و درمان پانیک به کار می‌رود، این است که افراد در حین حمله عصبی چشمان خود را ببندند؛ در واقع، بسیاری از افراد با قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا یا با مشاهده محرک‌ها، دچار پانیک اتک میشوند. بنابراین اگر در محیطی قرار گرفته‌اید که عوامل محرک در آن به چشم می‌خورند، چشمان خود را ببندید؛ با این کار می‌توانید حواس خود را از این عوامل پرت کرده، و بر تنفس خود تمرکز داشته باشید.healthline
تمرکز خود را افزایش دهید
اگر می‌خواهید در کنترل و درمان پانیک موفق باشید، بهتر است قدرت تمرکز خود را بالا ببرید! تمرکز حواس، باعث میشود تا موقعیت‌های اطراف خود را آنگونه که هست، بپذیرید؛ بسیاری از افراد در حین حمله عصبی، احساس جدا شدن از واقعیت را دارند! شما با ذهن آگاهی و تمرکز حواس خود، می‌توانید این احساس منفی را کنترل نمایید.
تمرکز کردن بر روی واقعیت‌های اطراف، به شما کمک می‌کند تا در زمان وقوع پانیک اتک، کنترل بهتری بر وضعیت خود داشته باشید؛ برای افزایش ذهن آگاهی و تمرکز حواس اقدامات زیر را دنبال کنید:
- تنها به زمان حال توجه داشته باشید
- احساسات خود را در زمان حال تشخیص دهید
- برای کاهش استرس و افزایش حس آرامش خود مدیتیشن انجام دهید
- بر روی برخی اقدامات فیزیکی مانند فشار دادن پاهای خود بر زمین یا چنگ کردن شلوار متمرکز شوید. این گونه اقدامات به شما کمک می‌کند تا واقعیت را بهتر لمس کرده و بر روی یک رفتار عینی تمرکز کنید.
هر یک از این استراتژی‌ها، برای تمرکز حواس و درمان پانیک مفید هستند؛ مخصوصا مدیتیشن، که باعث کاهش استرس و اضطراب در افراد میشود! اما نمی‌توان به طور قطع ادعا کرد که اختلال اضطرابی، با این روش‌ها به طور کامل درمان گردد.
بر روی یک شی تمرکز کنید
اگر بتوانید در طول حمله بر روی یک شی تمرکز کنید و ویژگی‌های آن را یادداشت نمایید، کمک زیادی به درمان اختلال پانیک خود خواهید کرد! در واقع، می‌توانید الگوها، شکل‌ها، رنگ‌ها و اندازه یک شی مشخص را برای خود تشریح کنید؛ در صورتی که تمام حواس خود را بر یک شی مشخص متمرکز کنید، می‌توانید درمان پانیک عصبی را مدیریت نمایید. برای مثال، ممکن است در حین حمله، متوجه عقربه کج ساعت بشوید که صدای تیک تاک می‌دهد! توجه به این مساله، علائم هراس را در شما کاهش می‌دهد.
از تکنیک‌های مناسب برای آرام کردن عضلات خود استفاده کنید
یکی از علائمی که در حملات پانیک به وفور دیده میشود، سفت شدن و اسپاسم عضلات است؛ برای کاهش این گونه تنش‌ها، انجام برخی تکنیک‌های آرام‌سازی عضلانی، کمک‌کننده خواهد بود! در واقع، از بین بردن تنش‌های عضلانی به شما کمک می‌کند تا در طول حمله، آرامش بیشتری داشته باشید.webmd
درمانگر، باید به شما بگوید که چگونه عضلات خود را منقبض و رها کنید؟ همچنین بهتر است روش‌هایی را، برای کاهش تنش در انگشت‌ها و شانه‌ها بیاموزید؛ اگر قبل از وقوع حمله عصبی، این گونه تکنیک‌ها را تمرین کنید، در حین حمله می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید. استفاده از تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق همراه با آرام‌سازی عضلانی، تنش‌های شدید بدن در برابر حمله پانیک را کاهش می‌دهد؛ این فرایند می‌تواند نقش موثری در درمان پانیک داشته باشد.
یک مکان شاد یا موقعیت آرامش بخش را تصور کنید
روش‌های تصویرسازی هدایت شده، به درمان حمله پانیک کمک می‌کند؛ در اصل، بیمار باید بتواند یک موقعیت شاد و مفرح را در ذهن خود تجسم کند! قرار گرفتن در طبیعت، دراز کشیدن بر روی ماسه‌های ساحل، مشاهده موج‌های دریا و قدم زدن در یک جنگل سرسبز، هر کدام می‌توانند یک تصویر آرامش بخش باشند؛ بیمار می‌تواند در حین حمله خود را در چنین موقعیت‌هایی تصور کند.
بهتر است فرد از قبل، تصویرسازی ذهنی را با بیشترین جزئیات تمرین کند؛ برای مثال، اگر در یک جنگل سرسبز قدم می‌زنید، بوی درختان کاج را استشمام کنید! یا اینکه هنگام راه رفتن در ساحل دریا، انگشتان خود را در شن‌ها و ماسه‌های گرم فرو کنید؛ این گونه تصویرسازی‌ها، به درمان پانیک و کنترل علائم و درمان حمله عصبی کمک فراوانی می‌کند؛ دقت کنید که تصویرسازی باید در مکانی آرام و ساکت انجام گیرد.
ورزش کردن را در برنامه خود بگنجانید
به جرات می‌توان گفت که ورزش کردن، بهترین راه درمانی برای درمان بیماری‌های جسمی و روانی است! بر همین اساس، انجام ورزش‌های سبک به صورت منظم، به شما کمک می‌کند تا به درمان بیماری پانیک خود بپردازید؛ بر اساس نظر کارشناسان، با سه روز ورزش در هفته به مدت ۲۰ دقیقه، اضطراب شما ۶۰ تا ۹۰ درصد کمتر خواهد شد! البته با این شرط که ورزش کردن، ضربان قلب شما را به بالاترین حد برساند.nhsinform
این نکته را در نظر داشته باشید که برخی افراد، امکان انجام ورزش را ندارند؛ حتی انجام ورزش هوازی برای آن‌ها می‌تواند به عنوان یک عامل محرک استرس و اضطراب باشد! بنابراین، بهتر است درباره تنظیم یک برنامه ورزشی مناسب، با پزشک متخصص خود مشورت نمایند؛ معمولا این گونه افراد، باید از ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی شروع کنند؛ حتی در بین مسیر استراحت کافی داشته باشد.
رایحه اسطوخودوس را استشمام کنید
یکی از درمان‌های سنتی برای درمان استرس و اضطراب، استفاده از اسطوخودوس است؛ استشمام رایحه اسطوخودوس، به افزایش آرامش افراد کمک می‌کند! به این ترتیب، استفاده از رایحه اسطوخودوس، می‌تواند در درمان اختلال پانیک نیز موثر باشد؛ اتفاقا یکی از مزایای استفاده از این رایحه، این است که این گیاه هیچ گونه وابستگی یا اعتیاد به همراه ندارد.
برای استفاده از اسطوخودوس در درمان حمله پانیک، به نکات زیر توجه کنید:
- روغن اسطوخودوس را، از داروخانه‌های معتبر خریداری کنید.
- گیاه یا روغن اسطوخودوس را، بر اساس دستورالعمل مصرف نمایید.
- به هیچ عنوان روغن غلیظ این گیاه را، بر روی پوست خود استفاده نکنید.
- هنگامی که از داروهای بنزودیازپین استفاده می‌کنید، اسطوخودوس را مصرف نکنید؛ زیرا باعث خواب آلودگی شدید میشود.
یک مانترا را در درون خود تکرار کنید
یک مانترای آرامش بخش و اطمینان بخش را، به صورت درونی تکرار کنید؛ این کار برای مدیریت و درمان حمله پانیک مفید است! برای مثال، جمله «این هم بگذرد» را در ذهن خود زیاد تکرار کنید؛ انجام این عمل در حین حمله، باعث فروکش کردن سریع‌تر علائم و درمان پانیک خواهد شد.
تاثیر سبک زندگی بر درمان پانیک چگونه است؟
پیش از این روش‌هایی را برای درمان پانیک و کنترل علائم ناشی از این اختلال معرفی کردیم؛ اما اصلاح سبک زندگی، به درمان پانیک در همه افراد کمک می‌کند! بر همین اساس، می‌توانید اقدامات زیر را در برنامه روزانه خود جای دهید تا به تدریج به عادت تبدیل گردند:
- تنفس عمیق یا یوگا در طول روز برای آرام کردن بدن و کاهش استرس.
- عدم مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی ترک سیگار و کاهش مصرف کافئین و هر گونه عامل محرک استرس و اضطراب.
- تنظیم کردن ساعت خواب و داشتن خواب کافی.
نقش طب سوزنی بر درمان پانیک چگونه است؟
استفاده از طب سوزنی یا تکنیک چینی، برای کنترل جریان انرژی در بدن نیز می‌تواند برای درمان پانیک به کار رود! البته تاثیر این روش قطعی نیست، و همچنان در حال بررسی است؛ تاثیر مصرف مکمل‌های غذایی بر درمان پانیک نیز، در تحقیقات مختلف بررسی شده است. با این حال، هنوز پاسخ قطعی درباره نقش مکمل‌های غذایی در درمان پانیک وجود ندارد.
این نکته را در نظر داشته باشید که قبل از مصرف هر گونه دارو یا مکمل غذایی، حتما با پزشک متخصص مشورت نمایید؛ زیرا ممکن است مکمل‌ها، عوارض جانبی داشته باشند یا با داروهای تجویزی پزشک شما تداخل پیدا کنند.
درمان پانیک با کمک متخصصان زیما درمان
اصلی‌ترین گام برای پشت سر گذاشتن فرایند درمان پانیک، انتخاب یک روانپزشک مجرب است؛ زیرا هر چه تجربه پزشک شما در درمان حملات پانیک بیشتر باشد، نتیجه حاصل از درمان، رضایتبخش‌تر خواهد بود. در کلینیک زیما درمان، یک تیم متخصص حضور دارند که می‌توانند در درمان پانیک به شما کمک کنند؛ متخصصان کلینیک زیما درمان در تلاش هستند تا با استفاده از تکنیک‌های مختلف و بروز، از جمله مشاوره و درمان دارویی، و همچنین جدیدترین متد درمانی، یعنی درمان پانیک با rTMS، مشکل شما رو به بهترین شکل حل کنند.
درمان پانیک یک فرایند چالش برانگیز است؛ به همین دلیل، یک فرد برای درمان پانیک عصبی خود، باید از ترکیبی از روش‌ها استفاده کند. تکنیک تنفس عمیق، تمرکز بر محیط اطراف، تصویرسازی ذهنی و اصلاح سبک زندگی، به درمان پانیک کمک میکنند؛ هر چند مشاوره و مراجعه به یک روانپزشک متخصص را، باید در اولویت قرار دهید! در این صورت درمان بیماری پانیک، به شکل اصولی و در مدت زمان کوتاه‌تری انجام می‌گیرد.
