آیا تاکنون شده احساس پوچی، غم سنگین و ناتوانی شدیدی داشته باشید؛ به طوری که نتوانید از اتفاقات خوب اطرافتان لذت ببرید؟ طولانی شدن این علائم حداقل به مدت ۲ هفته، می‌تواند نشان دهنده ابتلا به افسردگی (Depression) باشد.
افسردگی یکی از اختلالات اعصاب و روان است که بالاترین آمار را در کل دنیا به خود اختصاص می‌دهد. این اختلال، از زندگی شخصی تا روابط اجتماعی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم Depression ممکن است چنان تشدید گردد که فرد تمایل به خودکشی پیدا کند.
افسردگی در زنان، مردان، کودکان و نوجوانان دیده میشود. اما شدت و علائم این بیماری در هر یک از افراد، متفاوت است. به همین دلیل، معمولا روش درمان برای هر بیمار، منحصر به فرد خواهد بود. در این مقاله خواهیم دید که افسردگی چیست و به چه عواملی بستگی دارد.
افسردگی چیست؟
بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، اختلال افسردگی رایج‌ترین اختلال روانی است. افسردگی به معنای از دست دادن لذت و علاقه به فعالیت‌های جذاب، برای مدت طولانی است. این بیماران، همواره احساس غم شدید، پوچی و از دست دادن شادی را دارند. ضمن اینکه خلق و خوی بیمار مبتلا به Depression، به طور مرتب تغییر کرده و شخص رفتار ثابتی نشان نمی‌دهد.
تغییرات شدید در زندگی افراد، مانند از دست دادن عزیزان یا از دست دادن شغل، می‌توانند عوامل افسردگی باشند. البته احساس ناراحتی پس از هر یک از وقایع یاد شده، کاملا طبیعی است. اما طولانی شدن آن و افراط در احساس غم و اندوه، می‌تواند نشانه‌هایی از ابتلا به اختلال Depression باشند. تغییر خلق و خو ناشی از دپرشن، یک مشکل دائمی است، نه موقتی.
رایج‌ترین نوع این اختلال روانی، افسردگی ماژور یا افسردگی عمده نام دارد. علائم این اختلال، حداقل به مدت دو هفته، در فرد پایدار است. در حالت کلی، اختلال Depression می‌تواند از چند هفته تا چندین سال طول بکشد. ضمن اینکه ممکن است مدتی پس از درمان افسردگی، علائم آن مجددا ظاهر گردند.
تفاوت احساس غم و اندوه با افسردگی چیست؟
اختلال افسردگی با غم و اندوه کاملا متفاوت است. مرگ یکی از عزیزان، پایان دادن به یک رابطه عاطفی و از دست دادن شغل، رویدادهای ناراحت کننده‌ای برای هر فرد هستند. به همین دلیل، احساس غم و اندوه پس از هر یک از این اتفاقات، امری کاملا طبیعی است. حتی ممکن است شخص برای مدت طولانی، از انجام فعالیت‌های روزمره خود باز بماند. گاهی شدت غم و اندوه ناشی از آسیب چنان زیاد است که فرد خود را افسرده می‌نامد. در حالی که غمگین بودن با افسرده بودن، تفاوت زیادی دارد. مهمترین معیارها برای تشخیص افسردگی از غم و اندوه شامل موارد زیر هستند.
میزان تزلزل خلق و خو و کج خلقی
در غم و اندوه، احساسات فرد به صورت موجی تغییر می‌کند.، برای مثال هنگام یادآوری خاطرات خوب عزیز از دست رفته، احساس غم در فرد قالب میشود. این در حالی است که در بیماران مبتلا به افسردگی شدید، تغییرات خلق و خو و احساس عدم لذت، حداقل برای دو هفته پایدار هستند.
کاهش عزت نفس در Depression
همچنین شخصی که به غم و اندوه و سوگواری مشغول است، معمولا عزت نفس خود را حفظ می‌کند. اما بیمار افسرده، احساس گناه، بی‌ارزش بودن، پوچی و نفرت از خود را دارد.
تمایل به خودکشی در افراد افسرده
شخصی که عزیزی را از دست می‌دهد، معمولا به این فکر می‌کند که پس از مرگ می‌تواند او را مجددا ملاقات کند. اما در افسردگی ماژور فرد به علت احساس بی‌ارزشی و عدم لیاقت به خودکشی فکر می‌کند. این احساس معمولا در اثر ناتوانی برای کنار آمدن با غم و اندوه، به وجود می‌آید.
این نکته را هم در نظر داشته باشید که گاهی غم و اندوه و افسردگی به صورت همزمان رخ می‌دهند. شخصی که به دپرشن مبتلا است، برای مدت طولانی‌تری در غم و اندوه باقی می‌ماند و اندوه وی شدیدتر است.
مهمترین علائم افسردگی چیست؟
علائم افسردگی عموما شامل نشانه‌های جسمی و روانی هستند. برای مثال، کاهش وزن در افراد مبتلا به افسردگی ماژور، دور از انتظار نیست. برخی از مهمترین علائم افسردگی شامل موارد زیر هستند:
- خلق و خوی دائما افسرده
- تغییر در اشتها
- احساس ضعف، بی‌قراری، خستگی و کاهش انرژی
- بر هم خوردن نظم خواب و بی‌کیفیت شدن آن
- احساس گناه بیش از حد
- سر درد و تحریک پذیری
- ایجاد مشکل در تمرکز و تصمیم گیری
- احساس بی‌ارزش بودن
- از دست دادن علاقه برای دنبال کردن علاقه‌مندی‌ها و سرگرمی‌ها
زمانی می‌توان این علائم را به عنوان علائم انواع افسردگی در نظر گرفت که حداقل ۵ مورد از آن‌ها وجود داشته باشند؛ و این که این علائم به مدت حداقل دو هفته، ادامه یابند. هر چند تشخیص این مساله به بررسی‌های دقیق‌تر توسط پزشک متخصص نیاز دارد.
انواع افسردگی کدامند؟
انواع Depression، علائم و نشانه‌های خاصی دارند. در ادامه، به انواع افسردگی و علائم آن‌ها اشاره می‌کنیم.
افسردگی ماژور یا شدید (Major depression)
افسردگی ماژور عمدتا با خلق دائما افسرده و کج خلقی همیشگی، همراه است. فرد تمایل خود را برای کارهای مورد علاقه‌اش از دست می‌دهد. این گونه افراد از انجام فعالیت‌های روزمره خود نیز طفره می‌روند.
علائم افسردگی ماژور حداقل به مدت دو هفته در فرد وجود دارند. حتما می‌پرسید که درمان افسردگی ماژور چیست؟ باید بگوییم معمولا روان درمانی و دارودرمانی به بهبود بیمار کمک می‌کند.
اختلال افسردگی مداوم (Persistent depressive disorder)
اختلال افسردگی مداوم را تحت عنوان دیستمیا نیز می‌شناسند. اختلال افسردگی مداوم علائمی دارد که حداقل به مدت دو سال در فرد مشاهده می‌شوند. معمولا علائم افسردگی مداوم، خفیف‌تر از نشانه‌های Depression شدید هستند. به همین دلیل نمی‌توان این نوع دپرشن را به عنوان دپرشن شدید دسته‌بندی نمود.
افسردگی پس از زایمان
بسیاری از بانوان پس از پشت سر گذاشتن دوران پراسترس زایمان، دوره کوتاهی را به غم و اندوه می‌گذرانند. به طوری که این افراد، در یک بازه زمانی مشخص، به شدت حساس بوده و احساس غم دارند. این احساس ناخوشایند طبیعی بوده و مدت کوتاهی پس از زایمان برطرف میشود.
اما افسردگی پس از زایمان و علائم آن، نسبت به آنچه شرح داده شد، شدیدتر خواهد بود. به طوری که میزان حساسیت و علائم دپرشن بیشتر بوده و در صورت عدم درمان تا مدت‌ها باقی می‌مانند.
علت افسردگی پس از زایمان به طور دقیق مشخص نیست و مدت زمان آن نیز از چند ماه تا چند سال متغیر است. آنچه اهمیت دارد پیگیری درمان افسردگی پس از زایمان، تحت نظر یک پزشک متخصص و مجرب است.
اختلال افسردگی ماژور با الگوی فصلی
اختلال افسردگی ماژور با الگوی فصلی معمولا در فصل زمستان و پاییز رخ می‌دهد. این نوع اختلال قبلا تحت عنوان اختلال عاطفی فصلی شناخته می‌شد. در فصل زمستان و پاییز که طول روز کوتاه‌تر بوده و نور کمتری وجود دارد، افراد به افسردگی فصلی دچار می‌شوند. البته در موارد نادر ممکن است افراد به افسردگی با الگوهای فصلی دیگر دچار گردند. نکته دیگر اینکه دپرشن فصلی، عمدتا در ساکنین کشورهایی بروز می‌کند که زمستان‌های شدید یا طولانی دارند.
افسردگی با علائم روان پریشی
برخی افراد به گونه خاصی از Depression تحت عنوان افسردگی با علائم روان پریشی، دچار می‌شوند. این نوع دپرشن، شکل شدیدی از این اختلال است که با علائم روان پریشی مانند هذیان یا توهمات همراه است. باورهای مزاحم و نادرست و دیدن یا شنیدن چیزهایی که دیگران نمی‌بینند و نمی‌شنوند، از نشانه‌های افسردگی با علائم روان پریشی هستند.
افسردگی دو قطبی
اختلال دو قطبی یکی از بیماری‌های اعصاب و روان است که از دو فاز یا اپیزود شیدایی (مانیا) و دپرشن تشکیل میشود. مانیک دپرشن یا همان افسردگی دو قطبی، دوره خاصی است که افراد مبتلا به اختلال بای پولار به آن دچار می‌شوند. در این بازه‌های زمانی، شخص احساس غم شدید، بی‌تفاوتی یا ناامیدی دارد. به طوری که کیفیت زندگی فرد به شدت کاهش یافته و سطح فعالیت او پایین می‌آید.
افراد بای پولار در فاز شیدایی، هیجانات شدید و تحریک پذیری را تجربه می‌کنند. یعنی علائمی کاملا برعکس با افسردگی دو قطبی را از خود نشان می‌دهند.
ریشه و دلایل افسردگی چیست؟
علت افسردگی به صورت دقیق هنوز مشخص نیست اما تحقیقات نشان می‌دهند که برخی عوامل می‌توانند احتمال ابتلا به انواع اختلال Depression را افزایش می‌دهد. برخی از مهمترین عواملی که می‌توانند ریشه افسردگی باشند، شامل موارد زیر هستند:
- ویژگی‌های ژنتیکی
- رویدادهای آسیب زا مانند قرار گرفتن در معرض تروما یا عدم حمایت اجتماعی
- ابتلا به برخی اختلالات اعصاب و روان مانند اختلال دو قطبی یا استرس و اضطراب
- هر گونه عامل روانی و اجتماعی
- تغییر در سطح انتقال دهنده‌های عصبی مغز
- ابتلا به بیماری‌های جسمانی مانند دیابت، انواع سرطان، پارکینسون و بیماری‌های قلب و عروق
وجود یک یا چند عامل از عوامل بالا، می‌توانند خطر ابتلا به اختلال دپرشن را تشدید کنند. برای مثال، ممکن است فردی به صورت ژنتیکی، پتانسیل افسرده شدن را داشته باشد. در صورتی که این فرد در یک موقعیت آسیب زا قرار گیرد، با احتمال بیشتری به اختلال Depression دچار میشود.
علائم افسردگی در سنین مختلف چیست؟
Depression را می‌توان یک اختلال اعصاب و روان پیچیده دانست. زیرا علائمی که در هر فرد ظاهر می‌شوند، متفاوت است. حتی برای بیماران با سنین مختلف نیز علائم با یکدیگر فرق دارند. در ادامه، توضیح می‌دهیم که برای سنین مختلف، علائم افسردگی چیست.
علائم افسردگی در کودکان
کودکان و نوجوانانی که ۳ تا ۱۷ سال سن دارند، با احتمال ۴.۴ درصد به Depression دچار می‌شوند. افسردگی در کودکان فعالیت‌های روزمره آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ مانند کاهش کیفیت تکالیف مدرسه و یا طفره رفتن از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی. از علائم افسردگی در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گریه کردن
- کم انرژی بودن
- وابستگی زیاد
- سرکشی‌های رفتاری
- داد و بیداد کردن
برای کودکان در سنین خیلی کم، بیان احساسات با استفاده از کلمات دشوار است. به همین دلیل آن‌ها نمی‌توانند احساس غم و اندوه خود را با زبان بیان کنند. تغییر رفتار آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از بروز Depression در کودکان باشد.
علائم افسردگی در نوجوانان
علائم افسردگی در نوجوانان با دپرشن در کودکان متفاوت است. به این معنا که گاهی شدت علائم در سنین نوجوانی بیشتر میشود. علت افسردگی در نوجوانان می‌تواند به تغییرات فیزیکی یا فشارهای همسالان آن‌ها مربوط شود. در هر حال، بروز علائم زیر می‌تواند نشان دهنده افسردگی در نوجوانان باشد:
احساس بی‌قراری (راه رفتن مداوم و پرهیز از نشستن)
کناره گرفتن از دوستان و اعضای خانواده
احساس گناه، درماندگی و بی‌ارزش بودن
عدم تمرکز کافی در انجام تکالیف مدرسه
علائم افسردگی در دانشجویان
دوره جوانی افراد معمولا با شروع دوران دانشجویی همراه است. ورود به دانشگاه ممکن است یک رویداد استرس زا برای برخی از جوانان باشد. زیرا آن‌ها برای اولین بار با سبک‌های مختلف زندگی، انواع فرهنگ‌ها و تجربیات جدید روبرو می‌شوند.
اگر فرد در مواجهه با این تغییرات، احساس ضعف داشته باشد، ممکن است دچار اضطراب و استرس، افسردگی یا هر دو شود. از علائم افسردگی در جوانان و دانشجویان می‌توان موارد زیر را نام برد:
- بی‌خوابی یا کاهش کیفیت خواب
- بیش از حد خوابیدن
- کاهش یا افزایش غیر معمول اشتها
- دوری از فعالیت‌های مورد علاقه
- دوری کردن از موقعیت‌های اجتماعی و عدم شرکت در فعالیت‌های گروهی
- ایجاد مشکل در تمرکز برای مطالعه و انجام تکالیف
ابتلا به افسردگی در زنان چگونه است؟
یکی از سوالات رایج این است که دپرشن در زنان چگونه است و علت این افسردگی چیست؟ به طور کلی، آمار و گزارش‌ها نشان می‌دهند که افسردگی در زنان با احتمال دو برابر بیشتر از مردان رخ می‌دهد. یکی از مهمترین دلایل این اختلاف در بروز Depression در زنان را می‌توان به تبعیض‌های جنسیتی مربوط دانست. همچنین، برخی از انواع افسردگی در بانوان از جنسیت آن‌ها نشات می‌گیرد. برای مثال، افسردگی پس از زایمان و دپرشن ناشی از نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD)، علت بروز Depression در زنان خواهد بود.
دمانس کاذب چیست و چه ارتباطی با افسردگی دارد؟
دمانس کاذب، اختلالی شبیه به زوال عقل است. اما برخلاف زوال عقل، ریشه در دژنراسیون عصبی ندارد. ابتلا به اختلال دمانس کاذب، در افراد مبتلا به افسردگی بیشتر دیده میشود. معمولا با شروع درمان افسردگی با روش‌های مختلف، دمانس کاذب نیز به تدریج برطرف میشود. اتفاقا بزرگترین تفاوت دمانس کاذب با دمانس واقعی در همین موضوع است. برخی از علائم اصلی زوال عقل کاذب، عبارتند از:
- مشکل در تمرکز
- نقص یا از دست دادن حافظه
- مشکل در کنترل احساسات
- ایجاد مشکل در گفتار و زبان
این گونه مشکلات به تنهایی می‌توانند نشان دهنده زوال عقل باشند. اما اگر با علائم افسردگی همراه گردند، ممکن است از نوع زوال عقل کاذب باشد. در واقع، بروز علائم زوال عقل در کنار علائم افسردگی به صورت همزمان، در اکثر موارد نشان دهنده دمانس کاذب خواهد بود، نه دمانس واقعی. از علائمی که می‌توانند نشان دهنده دمانس کاذب ناشی از افسردگی باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی عمومی
- دوری از جمع‌های اجتماعی
- بی‌خوابی یا پرخوابی
- کج خلقی که هر بار به مدت چند هفته طول می‌کشد
- عدم تمایل به انجام فعالیت‌های مورد علاقه
- افکار مربوط به خودکشی
دمانس کاذب در افراد مبتلا به افسردگی در سنین بالا، بیشتر دیده میشود. البته عوامل دیگر نیز می‌توانند باعث بروز زوال عقل کاذب گردند. اما در اغلب موارد، افسردگی اصلی‌ترین عامل ابتلا به این اختلال خواهد بود.
نکات مربوط به ابتلای مردان به Depression چیست؟
مردان نیز به افسردگی مبتلا می‌شوند. اما شدت ابتلای آن‌ها به دپرشن، کمتر از زنان است. هنوز مشخص نیست که علت حجم بیشتر افسردگی چیست. با این حال، تحقیقی در سال ۲۰۲۱ در این باره انجام گرفت. بر اساس نتایج این تحقیق، به نظر می‌رسد که زنان با احتمال بیشتری علائم Depression خود را اعلام می‌کنند. به این معنا که آمار موجود درباره افسردگی مردان دقیق نیست و می‌تواند بیشتر باشد.
در هر حال، دپرشن در مردان با نشان دادن رفتارهای توهین‌آمیز یا کنترل‌کننده کشف میشود. همچنین کار کردن بی‌وقفه در مردان می‌تواند یکی از نشانه‌های ابتلای آن‌ها به اختلال Depression باشد. از دیگر علائم افسردگی در مردان نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوشیدن بیش از حد الکل
- عصبانیت‌های شدید
- ریسک پذیری و خطر کردن
- پرهیز از قرار گرفتن در موقعیت‌های خانوادگی و اجتماعی
- ایجاد اختلال در مسئولیت‌های کاری و خانوادگی
تفاوت افسرده بودن زنان و مردان
تفاوت افسردگی در زنان و مردان عمدتا به علائم آن‌ها مربوط است. در واقع، این اختلال در زنان عمدتا با احساس غم و اندوه همراه است. در حالی که اکثر مردان افسرده، تحریک پذیری و عصبانیت شدیدی دارند.
مهمترین عوارض جانبی افسردگی چیست؟
Depression تنها بر زندگی شخصی و روانی افراد تاثیر نمی‌گذارد. بلکه عوارض افسردگی از نظر جسمانی نیز مشکلاتی را در بر دارد. سیستم عصبی مرکزی، دستگاه گوارش، سیستم قلب و عروق و سیستم ایمنی بدن، از افسردگی تاثیر می‌پذیرند. برای مثال، افراد سالمند مبتلا به Depression دچار اختلالات شناختی می‌شوند. همچنین Depression باعث از دست دادن حافظه و افزایش زمان واکنش، حتی در افراد جوان، خواهد شد. نکته دیگر اینکه عصبانیت شدید، سردرد و تحریک پذیری، از عوارض جانبی افسردگی به حساب می‌آیند.
عوارض دپرشن؛ مشکلات گوارشی
برخی از افراد، در اثر Depression دچار اختلالات گوارشی زیر شوند:
- دل درد
- یبوست
- گرفتگی عضلات
- سوء تغذیه
اگر فرد از رژیم غذایی سالمی استفاده نکند، این عوارض شدیدتر می‌شوند. برای مثال، مصرف شیرینی‌ها و غذاهای سرشار از کربوهیدرات، تسکینی فوری اما موقتی دارند. بهتر است در رژیم غذایی خود از مواد مغذی استفاده کنید که عملکرد انتقال دهنده‌های عصبی مغز را بهبود بخشند.
عوارض در کودکان و نوجوانان
عوارض افسردگی در کودکان، عمدتا به شکل وابستگی بیش از حد ظاهر می‌گردد. ترس از اجتماع، عدم تمایل به حضور در مدرسه و تحریک پذیری شدید، از دیگر عوارض Depression در کودکان هستند. موارد زیر نیز از عوارض افسردگی در نوجوانان به حساب می‌آیند:
- استفاده بیش از حد از رسانه‌های اجتماعی
- خود آزاری
- تغییرات منفی در رفتار آن‌ها در خانه و مدرسه
- ضعیف بودن نمرات درسی
روش‌های خود مراقبتی و پیشگیری از افسردگی چیست؟
شاید بپرسید بهترین مراقبت‌ها برای پیشگیری از افسردگی چیست. این مساله به طور خاص برای افرادی که سابقه ژنتیکی افسردگی دارند، اهمیت بیشتری خواهد داشت. برخی از مراقبت‌هایی که می‌توانید برای پیشگیری از Depression انجام دهید، عبارتند از:
- افزایش ارتباط با خانواده و دوستان
- اصلاح الگوی زندگی (برای مثال در یک ساعت مشخص بخوابید و بیدار شوید)
- تنظیم ساعت غذا خوردن
- انجام ورزش منظم حتی یک پیاده‌روی کوتاه در روز
- عدم مصرف الکل و پرهیز از مصرف مواد مخدر
- با یک مشاور معتمد در ارتباط باشید
- سعی کنید فعالیت‌های مورد علاقه خود را حتما دنبال کنید
- مراجعه سریع به روانپزشک در مواقعی که افکار خودکشی دارید
بهترین روش‌ها برای درمان افسردگی چیست؟
پیش از این اشاره کردیم که علائم Depression در افراد مختلف، فرق دارند. ضمن اینکه شدت بیماری برای هر شخص، متفاوت است. با توجه به نامعلوم بودن علت افسردگی در اکثر افراد، روش‌های درمان این بیماری منحصر بفرد هستند. در ادامه به اختصار درباره روش‌های درمان افسردگی صحبت می‌کنیم.
درمان اختلال با دارو
داروهای ضد افسردگی می‌توانند ساختار شیمیایی مغز را اصلاح کنند. زیرا در بسیاری از افراد، علت ابتلا به دپرشن، بر هم خوردن تعادل شیمیایی مغز است. این داروها هیچ گونه اعتیاد یا آسیبی برای شخص در پی ندارند. معمولا چند هفته پس از مصرف داروها، تاثیر آن‌ها قابل مشاهده خواهد بود. بیمار باید تنها داروهایی را مصرف کند که پزشک متخصص برای وی تجویز می‌کند.
درمان با مشاوره و روان درمانی
صحبت کردن با یک مشاور یا روان درمانی، راهکار مناسبی برای درمان افسردگی است. به طوری که برای افسردگی‌های خفیف، بدون نیاز به دارو و تنها با روان درمانی، می‌توان این اختلال را درمان کرد. زیرا در هنگام مشاوره، فرد درباره احساسات منفی خود صحبت کرده و علت غم و اندوه خود را شناسایی می‌کند. تکرار جلسات روان درمانی به یافتن راهکارهایی برای مدیریت خلق و خو می‌انجامد.
در مواردی که شخص به اختلال افسردگی مداوم یا Major Depression مبتلا میشود، ترکیب دارو درمانی و روان درمانی، به بهبود فرد کمک می‌کند. روش CBT یا درمان شناختی رفتاری، یکی از روش‌های درمان بدون دارو برای افراد افسرده به حساب می‌آید.
درمان اختلال با شوک الکتریکی
اگر بیمار مبتلا به Depression، نسبت به روان درمانی و دارودرمانی مقاوم باشد، از شوک الکتریکی استفاده میشود. این روش می‌تواند عوارضی مانند از دست دادن بخشی از حافظه را برای فرد، در پی داشته باشد.
درمان افسردگی با rTMS
درمان افسردگی با آر تی ام اس، یکی از جدیدترین و موثرترین راه‌های درمانی این بیماری به حساب می‌آید. در این روش، از یک میدان مغناطیسی برای تحریک نورون‌های مغزی استفاده میشود. این روش عوارض ناچیزی نسبت به الکتروشوک دارد. ضمن اینکه دوران نقاهت خاصی نداشته و شخص بلافاصله پس از جلسه درمانی خود، می‌تواند به فعالیت‌های روزمره بپردازد.
از کلینیک‌های معتبر در بحث درمان اختلالات روانی با rTMS می‌توان به کلینیک زیما درمان در تهران اشاره کرد. تیم تخصصی زیما درمان می‌توانند به سوالات بیماران در این زمینه پاسخ دهند.
منابع: who.int | medicalnewstoday.com | nimh.nih.gov | psychiatry.org
