هرگاه فرد، علائم افسردگی را حداقل به مدت ۲ سال یا بیشتر، به صورت مداوم داشته باشد، اختلال روانی او اصطلاحا افسردگی کهنه نامیده میشود! از نظر پزشکی، اصطلاح دیس تایمی یا افسردگی مزمن، نام‌های دیگری هستند که به این نوع مشکل سلامت روان، اطلاق می‌گردند. از نظر علائم، این بیماری با سایر انواع افسردگی مشابه است؛ اما مدت زمان ماندگاری علائم در بیمار، نسبتا طولانی خواهد بود. به طوری که شخص، احساس غم و اندوه و ناامیدی را تا مدت بیش از دو سال، همراه خود داشته است!
راهکارهایی که برای درمان افسردگی کهنه به کار می‌روند، شامل روان درمانی و استفاده از داروهای ضد افسردگی خواهند بود؛ اما ممکن است به دلیل طولانی بودن و ماندگاری علائم، بیمار دچار مقاومت به درمان گردد که در این صورت، معمولا درمان افسردگی با rTMS، موثرترین و بهترین راهکار برای این گونه افراد خواهد بود. البته بیمارانی نیز هستند که برای اثربخشی بهتر روان درمانی و درمان افسردگی با دارو، به صورت همزمان از تحریک مغناطیسی مغز نیز کمک می‌گیرند.
افسردگی کهنه چیست؟
اختلال روانی افسردگی در برخی افراد، برای مدت طولانی (تا بیش از دو سال) ادامه پیدا می‌کند؛ البته علائم افسردگی در این گونه افراد، می‌تواند با شدت خفیف یا متوسط مشاهده گردند. در هر حال، احساسات ناراحت‌کننده مانند غم و اندوه و ناامیدی و همچنین، نداشتن حس شادی و تمایل نسبت به فعالیت‌های لذت بخش، همواره در این افراد مشاهده می‌شوند. در صورتی که شخصی در طولانی مدت این علائم را تجربه کند، به افسردگی کهنه مبتلا خواهد بود!Chronic Depression (Dysthymia): Symptoms, Treatments, and More (webmd.com)
البته اگر اصطلاحاتی نظیر دیس تایمی، افسردگی مزمن یا افسردگی مداوم را شنیدید، منظور همان افسردگی کهنه است. در هر صورت، درمان این مشکل سلامت روان، تنها باید توسط پزشک متخصص اعصاب و روان با تجربه کافی انجام گیرد.
نحوه تشخیص افسردگی کهنه چگونه است؟
بر اساس آنچه در راهنمای DSM-5 آمده است، افراد مبتلا به افسردگی کهنه، تعدادی از علائم زیر را حداقل به مدت دو سال، تجربه خواهند کرد:
- ضعیف بودن و کم شدن انرژی
- تغییر در میزان اشتها
- مشکل در تمرکز
- غمگینی یا افسرده بودن در اکثر ساعات روز و تقریبا هر روز
- به هم خوردن نظم خواب به صورت بی‌خوابی یا خواب زیاد
- بی‌قراری فیزیکی، که اطرافیان متوجه آن می‌شوند
- احساس گناه و ناامیدی یا بی‌ارزشی شدید در اکثر روزها
- توجه بیش از حد به مرگ و داشتن افکار خودکشی یا حتی اقدام به خودکشی
- عدم تمایل و لذت نسبت به چیزهایی که قبلا لذت بخش بوده‌اند
- تغییر شدید در وزن، به طوری که ممکن است فرد در مدت یک ماه حدود ۵ درصد چاق‌تر یا لاغرتر شود!
تشخیص اختلال افسردگی کهنه، یک فرایند نسبتا پیچیده است، که باید حتما توسط متخصص اعصاب و روان انجام گیرد؛ زیرا معمولا افرادی که به این نوع اختلال روانی مبتلا هستند، چنان علائم افسردگی را به صورت طولانی مدت از خود نشان داده‌اند، که خود فرد و حتی اطرافیان، عبوس بودن و منفی‌گرایی را به عنوان بخشی از شخصیت او می‌شناسند!
آزمایش تشخیص افسردگی کهنه
معمولا هیچ نوع آزمایش یا تست خاصی برای تشخیص مشکل دپرشن وجود ندارد؛ اما پزشک می‌تواند با تجویز آزمایش خون، وضعیت فیزیکی بیمار از جمله کم کاری تیروئید را بررسی نماید، تا علل جسمانی این اختلال را تایید یا رد کند. در نهایت، در ادامه فرایند تشخیص افسردگی مزمن، پزشک متخصص از طریق علائمی مانند خلق افسرده، ناامیدی، عزت نفس پایین و انرژی کم و مدت زمان ماندگاری آن‌ها، می‌تواند وجود این اختلال را تشخیص دهد.
پر کردن یک پرسشنامه در مورد احساسات، افکار و رفتارهای شخص، به پزشک کمک می‌کند تا اختلال دیس تایمی را به طور دقیق‌تر تشخیص دهد.
آیا افسردگی کهنه قابل درمان است؟
اختلال دپرشن، از هر نوعی، باید تحت نظارت یک متخصص اعصاب و روان، به سمت درمان هدایت گردد. البته بازه زمانی درمان دپرشن برای هر فرد متفاوت است؛ زیرا شدت علائم، میزان ماندگاری آن‌ها و نحوه پاسخ روانی فرد به درمان، برای هر شخص متفاوت خواهد بود. با این حال، روش‌های کلی که برای درمان افسردگی کهنه به کار می‌روند، مشابه با درمان انواع دپرشن خواهند بود، که ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشند.Chronic Depression (Dysthymia): Symptoms, Causes, and Treatments (psychcentral.com)
در حالت کلی، ترکیب روش‌های درمانی زیر، می‌تواند برای بهبود بیمار مبتلا به افسردگی کهنه مفید باشد:
روان درمانی یا درمان از طریق صحبت کردن
بیمار مبتلا به افسردگی، باید بتواند از رفتارها و احساسات خود شناخت بهتری پیدا کند. بررسی باورهای منفی و چالش‌هایی که کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار می‌دهند، به وی کمک می‌کند تا راهکارهای جدیدی، برای بهبود یا جایگزین کردن آن‌ها بیابد.
معمولا در درمان افسردگی کهنه، پزشک متخصص از تکنیک‌های روان درمانی CBT استفاده می‌کند، تا بیمار بتواند مشکلات خلق و خوی خود را به مرور زمان بهتر کند. در طول روان درمانی، ممکن است به توصیه پزشک متخصص، شخص به صورت انفرادی، خانواده درمانی، گروه درمانی با شرکت در جلسات گروه‌های حمایتی (شامل افرادی که وضعیتی مشابه با شخص دارند) تحت درمان قرار گیرد.
درمان افسردگی کهنه با دارو
با توجه به اینکه علائم افسردگی در بیماران مبتلا به دپرشن مزمن، به مدت طولانی ماندگار بوده‌اند، ممکن است پزشک متخصص برای اثربخشی بهتر تکنیک‌های روان درمانی، استفاده از داروهای ضد افسردگی را نیز تجویز نماید. بهترین و قویترین قرص برای افسردگی کهنه، مطابق با شرایط بیمار و شدت علائم وی تعیین می‌گردد! SSRIها و SNRIها، بهترین و کم عارضه‌ترین داروهایی هستند، که برای این اختلال روانی تجویز می‌شوند. البته هر یک از این داروها، زیر مجموعه‌های خاص خود را دارند، که پزشک باید میزان اثربخشی هر یک را برای بیمار بررسی کرده و درمان را با بهترین دارو برای افسردگی او دنبال نماید. هر دارو از ۶ تا ۱۲ هفته زمان نیاز دارد، تا تاثیر خود را نشان دهد.
درمان افسردگی کهنه با rTMS
علت افسردگی کهنه، عدم وجود انتقال دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین در مغز است! چنانچه داروهای ضد افسردگی نتوانند سطح این هورمون‌ها را به تعادل برسانند، ممکن است تحریک مغناطیسی سلول‌های عصبی بتواند این کار را انجام دهد. تحریک مغناطیسی فرا جمجمه‌ای مغز با کمک دستگاه rTMS، باعث میشود تا نورون‌های مغزی، مقدار سروتونین و دوپامین بیشتری ترشح کرده و به بهبود خلق و خوی فرد افسرده کمک کند.
تجربه نشان می‌دهد که درمان دپرشن با rTMS، حتی برای اغلب بیماران مقاوم به درمان دارویی و روان درمانی، موثر واقع میشود! این روش درمانی، به صورت جلسه‌ای بوده و در عمده موارد، بیمار پس از ۳ تا ۴ جلسه می‌تواند تاثیر درمان را مشاهده کند!
تغییر در سبک زندگی
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که بیمار افسرده باید تحت نظارت پزشک، آن را انجام دهد، اصلاح سبک زندگی برای داشتن احساس و خلق و خوی بهتر است. برای این کار لازم است فرد یک رژیم غذایی متعادل برای خود برگزیند، که این کار را می‌تواند به کمک یک پزشک متخصص تغذیه انجام دهد.
داشتن یک روتین ورزشی مناسب، مانند پیاده‌روی روزانه، باعث بهتر شدن حس و حال شخص در طول روز خواهد شد. حذف الکل و سیگار از زندگی بیمار، تاثیر مستقیمی بر اثربخشی هر چه بیشتر درمان خواهد داشت.
مصرف داروهای مکمل
گاهی برای درمان افسردگی مزمن، لازم است بیمار از مکمل‌های دارویی نیز استفاده کند؛ زیرا معمولا کمبود برخی مواد مغذی، می‌تواند منجر به بروز افسردگی مداوم گردد! از مهم‌ترین مکمل‌هایی که می‌توانید تحت نظارت پزشک متخصص مصرف کنید، می‌توان ویتامین D و اسیدهای چرب امگا ۳ را نام برد.
مراقبت‌های مهم در طول درمان افسردگی کهنه
افسردگی کهنه یک شبه درمان نمی‌شود! سریعترین راه درمان افسردگی، روشی است که بیمار در آن از مناسب‌ترین دارو استفاده کرده و جلسات روان درمانی خود را به صورت منظم دنبال نماید. در واقع، تعهد و پایبندی بیمار افسرده به برنامه درمانی خود، باعث درمان سریع‌تر خواهد شد.What is chronic depression? Symptoms, causes, and treatment (medicalnewstoday.com)
چنانچه در طول درمان احساس کردید، که علائم دپرشن در حال بدتر شدن هستند، حتما باید به پزشک خود اطلاع دهید؛ چون ممکن است اعمال برخی تغییرات در روند درمان شما لازم باشد!
برخی افراد به هر دلیلی، ممکن است همزمان با افسردگی دیس تایمی یا کهنه، دچار یک دوره افسردگی بالینی نیز بشوند؛ در این صورت، آن را افسردگی مضاعف می‌نامند، که درمان را کمی پیچیده‌تر خواهد کرد. تجربه نشان می‌دهد که این روش درمانی، در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بیشترین تاثیر درمانی را خواهد داشت. افراد متخصص در کلینیک زیما درمان می‌توانند راهنمایی‌های لازم در این زمینه را به شما ارائه دهند.
افسردگی کهنه زمانی رخ می‌دهد
که علائم این اختلال روانی به مدت طولانی در فرد ماندگار باشند. برای درمان این اختلال، باید از درمان شناختی رفتاری، داروهای ضد افسردگی و درمان با rTMS کمک گرفت. یک پزشک متخصص اعصاب و روان حرفه‌ای و مجرب، می‌تواند بهترین برنامه درمانی را برای بیمار افسرده تنظیم نماید. ممکن است برای برخی بیماران مقاوم به درمان، روش‌هایی نظیر نور درمانی و الکتروشوک نیز به کار روند. با این حال، درمان با rTMS، کم عارضه‌ترین درمان مکمل خواهد بود.
