اختلال بای پولار که در اصطلاح عامیانه به اختلال دو قطبی شناخته میشود، یکی از بیماری‌های اعصاب و روان به حساب می‌آید. این نوع اختلال باعث میشود تا تغییراتی در خلق و خو، انرژی و توانایی‌های عملکردی فرد، ایجاد گردد. در حالت کلی، شخص مبتلا به اختلال بای پولار، بین دو حالت افسردگی و هیجان (شادی بیش از حد)، تغییر رفتار خواهد داشت.
دوره‌های خلقی که برای افراد مبتلا به اختلال Bipolar تعریف می‌شوند، می‌توانند روزها تا هفته‌ها ادامه یابند. این اپیزودهای خلقی را تحت عنوان فاز شیدایی (مانیک) یا هیپومانیک و حالت افسردگی می‌شناسند.
تفاوت افراد مبتلا به بای پولار و افراد عادی این است که تغییر رفتار در افراد عادی می‌تواند نهایتا تا چند ساعت ادامه یابد. اما برای بیماران Bipolar، تغییرات خلق و خو تا روزها ادامه خواهد داشت. معمولا برای درمان این مشکل باید فرد تحت درمان‌های روانشناختی قرار گیرد. همچنین، درمان با روش تحریک مغناطیسی مغز، از بهترین روش‌های درمانی برای این اختلال به حساب می‌آید.
معنای اختلال دو قطبی چیست؟
اختلال دو قطبی را تحت عنوان اختلال بای پولار یا افسردگی شیدایی نیز می‌شناسند. اما اختلال دو قطبی یعنی چه؟ این اختلال یک نوع بیماری روانی است که خلق و خوی فرد را به شدت تغییر می‌دهد. بیماران مبتلا به این اختلال، بین دو فاز بالا و پایین تغییر رفتار می‌دهند. این افراد ممکن است در یک دوره، احساس شادی و انرژی بیش از حد داشته باشند؛ اما در فاز دیگر، ناامیدی، تنبلی و غم شدیدی را حس کنند. به همین دلیل، این تغییرات رفتاری تحت عنوان اختلال دو قطبی شناخته میشود.
خود بیماران مبتلا به این اختلال، چندان تغییری در خلق و خوی خود حس نمی‌کنند. اما اطرافیان و اعضای خانواده می‌توانند تغییر فازهای رفتاری را به خوبی در آن‌ها تشخیص دهند.
تفاوت اختلال دو قطبی با اختلال چند شخصیتی
در اختلال دو قطبی، خلق و خوی فرد بین دو حالت هیجانی شدید و افسردگی حاد تغییر می‌کند. تغییر خلق و خوی وی به گونه‌ای است که حتی در حالت هیجانی و شادی بیش از حد نیز اگر به هدف خود نرسد سریعا غمگین میشود. این احساس غمگینی گاه به قدری شدید است که باعث گریه فرد خواهد شد.
در اختلال چند شخصیتی، فرد بیمار کارهایی را انجام می‌دهد که در حالت عادی حتی به آن‌ها فکر هم نمیکند. برای مثال یک فرد مبتلا به اختلال چند شخصیتی ممکن است در مواردی دزدی یا خیانت کند. در صورتی که این اخلاق از شخصیت اصلی وی کاملا به دور است. در واقع، بیماران چند شخصیتی یک شخصیت اصلی و چندین شخصیت متفرقه در کنار آن خواهند داشت.
فازهای اختلال Bipolar شامل چه حالت‌هایی هستند؟
دو قطبی بودن به معنای تغییر فاز یا مود رفتاری فرد است. به همین دلیل، در حالت عامیانه، این گونه اشخاص را تحت عنوان افراد مودی می‌شناسیم. حال باید دید دو فاز اصلی که افراد بیمار بین آن حالت‌ها تغییر رفتار می‌دهند، کدامند. در ادامه به معرفی فازهای دو قطبی می‌پردازیم.
اپیزود یا فاز شیدایی (مانیا) و هیپومانیا
فاز شیدایی که آن را فاز مانیا نیز می‌نامند، به معنای احساس بالا بودن و هیجان بیش از حد است. این حالت با فاز هایپومانیا اختلاف‌هایی دارد که باید به آن‌ها توجه شود. حالت شیدایی نسبت به فاز هایپومانیا علائم بسیار شدیدتر و جدی‌تری دارد. به طوری که در بسیاری از موارد، شخص باید در بیمارستان بستری شود.
تفاوت مانیا و هایپومانیا
هایپومانیا اگر چه خلق و خو و رفتار افراد را به طور محسوسی تغییر می‌دهد، اما نسبت به شیدایی شدت کمتری خواهد داشت. فاز شیدایی تاثیر بسزایی بر کیفیت زندگی افراد دارد. به طوری که توانایی بیماران را برای انجام کارهای روزمره خود به شدت کاهش می‌دهد. این در حالی است که فاز هیپومانیک بر زندگی افراد تاثیر می‌گذارد؛ اما او همچنان فعالیت‌های روزمره خود را انجام داده و در اجتماع حضور دارد.
از نظر زمانی، اختلال مانیا حداقل ۷ روز و فاز هایپومانیا حداقل ۴ روز طول می‌کشد. علائمی که افراد در طول فاز مانیا از خود نشان می‌دهند، بسیار شدیدتر و رفتارها پرخطرتر خواهند بود. حتی گاهی علائم روان پریشی مانند هذیان یا توهم نیز از بیماران سر می‌زنند. داشتن افکار خودکشی نیز از این گونه افراد، دور از انتظار نیست. این در حالی است که فاز هیپومانیک هیچ یک از این علائم را نخواهد داشت.
تشخیص فاز مانیا از هایپومانیا باید توسط یک پزشک متخصص انجام گیرد. برای این کار، تغییرات متناوب خلقی باید به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرند.
احساساتی که افراد در فاز شیدایی تجربه می‌کنند
- احساس شادی بیش از حد و خوشبختی
- هیجان غیر قابل کنترل
- تحریک پذیری شدید
- افزایش انرژی جنسی
- اعتماد به نفس بالا
- نداشتن تمرکز کافی
- مصمم بودن برای انجام یک وظیفه یا پروژه خاص
رفتار فرد در اختلال مانیا یا هایپومانیا
شخصی که در فاز شیدایی به سر می‌برد، رفتارهای خاصی از خود نشان می‌دهد. برای مثال، ممکن است فعال‌تر از حد معمول باشد. زیاد صحبت کردن و سریع صحبت کردن نیز از رفتارهای دیگر فاز شیدایی به حساب می‌آیند.
در فاز مانیا بیمار دچار اختلالات خواب میشود. رفتاری پرخاشگرانه و بی‌ادبانه دارد. تمایل او برای مصرف مواد مخدر یا الکل به شدت افزایش پیدا می‌کند. بدون برنامه و به شکل غیر منطقی، پول خرج می‌کند. تمامی این موارد، در فاز مانیا و هایپومانیای اختلال دو قطبی، قابل مشاهده هستند. اما در برخی افراد ممکن است شدت نشانه‌ها با یکدیگر تفاوت داشته باشد.
فاز افسردگی در افراد دو قطبی
پیش از این اشاره کردیم که افراد مبتلا به اختلال بای پولار، بین دو حالت سرخوشی بیش از حد و افسردگی شدید تغییر رفتار می‌دهند. در فاز افسردگی، بیمار احساس ضعف شدید دارد. این فاز نیز عموما ۲ هفته طول می‌کشد. با این حال ممکن است مدت زمان آن طولانی‌تر شود.
فاز افسردگی دو قطبی نیز همانند آنچه درباره اختلال مانیا گفته شد، زندگی افراد را مختل خواهد کرد. شخصی که به افسردگی بایپولار شدید دچار میشود، باید حتما تحت درمان با دارو یا اقامت در بیمارستان باشد.
برای بیماران مبتلا به اختلال روانی دو قطبی، تحمل فاز افسردگی دشوارتر از فاز شیدایی و هیپومانیک است. چون در فاز شیدایی، احساس لذت بیشتری حس می‌کنند. در واقع، تضاد بین خلق و خوی بالا و پایین این گونه افراد، باعث میشود تا شدت افسردگی بیشتر به نظر برسد.
احساسات بیماران در فاز افسردگی
علائم افسردگی Bipolar عمدتا شامل ناراحتی، خستگی و گریه بی‌دلیل خواهد بود. همچنین، فرد نسبت به چیزهایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌برده است، تمایلی نشان نمی‌دهد. گناهکار بودن، ناامیدی و حس بی‌ارزش بودن نیز در این گونه افراد، به وفور دیده میشود. برای افرادی که دچار اختلال دوقطبی حاد هستند، خودکشی یکی از رفتارهای پرخطر به حساب می‌آید.
رفتارهای افراد در فاز افسردگی بای پولار
در فاز افسردگی وضعیت، اشتهای بیماران به کلی تغییر می‌کند. برای مثال، ممکن است اشتباه آن‌ها خیلی کم یا خیلی زیاد باشد. همچنین، خوابیدن آن‌ها با اختلال مواجه میشود. سوء استفاده از مواد مخدر یا نوشیدن الکل نیز در این گونه افراد رایج است.
افسردگی دو قطبی باعث میشود تا فرد از موقعیت‌های اجتماعی دوری کرده و گوشه نشینی را در پیش گیرد. نشخوار فکری نیز یکی از رفتارهای افراد مبتلا به دو قطبی خفیف یا حاد خواهد بود.
فاز دو قطبی مختلط
دو فاز شیدایی و افسردگی، دو قطب مربوط به اختلال مانیک دپرشن هستند. برخی از افراد، هم احساس فاز مانیا و هم احساس افسردگی دارند. این نوع فاز بایپولار، از نوع مختلط خواهد بود. این افراد در عین پر انرژی و پر هیاهو بودن، احساس ناراحتی و حتی تمایل به گریه کردن دارند. افراد مبتلا به فاز دو قطبی مختلط، حالت‌های بالا و پایین را به صورت مکرر در طول یک روز یا ساعت تجربه خواهند کرد.
معمولا قرار گرفتن در فاز دو قطبی مختلط، کمی سخت‌تر از دو حالت دیگر است. زیرا کارها از آنچه که شما فکر می‌کنید سخت‌تر هستند. به این معنا که نمی‌دانید برای انجام یک کار تا چه حد به کمک نیاز دارید. مدیریت احساساتتان برایتان دشوارتر و حتی طاقت فرسا خواهد بود. دوستان و اطرافیان نمی‌دانند چگونه می‌توانند شما را حمایت کنند. در عین شاد و پر انرژی بودن، ممکن است افکار و احساسات خودکشی داشته باشید. در صورتی که این فاز برای شما آزاردهنده باشد، بهتر است با یک پزشک متخصص و روانکاو در این باره صحبت نمایید.
علائم اختلال دو قطبی مختلط
اختلال دو قطبی مختلط ترکیبی از علائم فاز شیدایی و فاز افسردگی را دارد. برخی از علائمی که ممکن است افراد مبتلا به این نوع بایپولار تجربه کنند، عبارتند از:
- روان پریشی
- هذیان گفتن (مانند پارانویا)
- توهم (مانند شنیدن صداها)
- داشتن فکرهایی مانند اینکه کسی پشت سرتان حرکت می‌کند و همه جا به دنبال شما است
تشخیص اینکه آیا این علائم به اختلال Bipolar مختلط مربوط است یا خیر، به عهده روانپزشک متخصص است. تشخیص نوع اختلال بایپولار مهم‌ترین نکته برای تعیین بهترین راه درمانی خواهد بود. معمولا بر اساس معیار DSM، این گونه تشخیص‌ها انجام می‌گیرند.
علل ایجاد اختلال بای پولار چیست؟
حال که می‌دانیم بیماری دو قطبی چیست و منظور از فاز دو قطبی یعنی چه، می‌خواهیم علل این اختلال را بررسی نماییم. هیچ کس نمی‌داند که اختلال بای پولار چگونه ایجاد میشود. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهند که معمولا ترکیبی از عوامل می‌توانند در ابتلا به بیماری بایپولار نقش داشته باشد. در ادامه، برخی از شرایط فیزیکی، محیطی و اجتماعی که احتمال ابتلا به اختلال بایپولار را افزایش می‌دهند معرفی خواهیم کرد.
ترومای دوران کودکی
ممکن است فرد در دوران کودکی پریشانی عاطفی زیادی را تجربه کرده باشد. این مساله می‌تواند باعث ایجاد اختلال دو قطبی در بزرگسالی گردد. در حالت کلی، آسیب‌ها و پریشانی‌های دوران کودکی، توانایی افراد در مدیریت احساسات را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. از جمله تروماهای زمان کودکی که می‌توانند بر ابتلا به مانیک دپرشن تاثیر داشته باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بی توجهی
- سو استفاده جنسی، جسمی یا عاطفی از کودک
- حوادث پرخطر و آسیب‌زا
- از دست دادن یکی از نزدیکان مانند پدر یا مادر
پشت سر گذاشتن رویدادهای پر استرس در زندگی
در برخی افراد، علائم دو قطبی از زمان وقوع یک رخداد یا اتفاق پر استرس، آغاز می‌گردند. در این گونه افراد، پس از وقوع رخداد، هر نوع استرسی می‌تواند یک تغییر خلقی ایجاد نماید؛ به طوری که فرد برای مدیریت آن دچار مشکل میشود. شرایطی که می‌توانند در ایجاد اختلال دو قطبی تاثیرگذار باشند، به قرار زیر هستند:
- فروپاشی یک رابطه
- تجربه تروما
- نگرانی‌های مالی و فقر
- از دست دادن یکی از نزدیکان
- مورد اذیت و آزار قرار گرفتن
- حس تنهایی و انزوا
- فشار و استرس حین کار، تحصیل یا جستجوی موقعیت شغلی
- رویدادهای بزرگ مانند عروسی یا تعطیلات
تغییرات شیمیایی در مغز
تجربه نشان می‌دهد که مصرف برخی داروهای روانپزشکی خاص، علائم اختلال دو قطبی را کاهش می‌دهد. این داروها به طور خاص، بر انتقال دهنده‌های عصبی تاثیر می‌گذارند. انتقال دهنده‌های عصبی، در اصل مواد شیمیایی پیام رسان هستند. با اینکه نحوه عملکرد آن‌ها هنوز به طور دقیق مشخص نیست، اما تاثیر داروها بر روی آن‌ها انکارناپذیر است. به همین دلیل، به نظر می‌رسد اصلی‌ترین علت بروز اختلال یا بیماری بایپولار، همین مواد شیمیایی مغز باشند.
ارتباطات و سابقه خانوادگی
تجربه نشان می‌دهد که افراد دارای سابقه خانوادگی دو قطبی، بیش از دیگران در معرض ابتلا قرار دارند. البته این به آن معنا نیست که اگر کسی در خانواده شما به مانیک دپریشن مبتلاست، حتما شما نیز با آن درگیر خواهید شد؛ بلکه تنها احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
با اینکه به نظر می‌رسد این اختلال به صورت ژنتیکی بین اعضای خانواده مشترک باشد، اما نمی‌توان ادعایی درباره وجود ژن دو قطبی داشت. زیرا برخی تحقیقات نشان می‌دهند که حتی روابط اجتماعی نیز می‌توانند منجر به بروز اختلال بایپولار گردند
مصرف دارو، مواد مخدر و الکل
یکی دیگر از عوامل ابتلا به اختلال دو قطبی، مصرف داروها، مواد مخدر یا الکل است. برای مثال، برخی از افراد با مصرف نوع خاصی از داروها، دچار هایپومانیا یا شیدایی می‌شوند. این گونه فازها را ممکن است در هنگام مصرف یا پس از قطع دارو تجربه کنید. معمولا داروهای ضد افسردگی در این گروه قرار می‌گیرند.
الکل و مواد مخدر تفریحی نیز علائمی شبیه به شیدایی افسردگی یا هایپومانیا را به وجود می‌آورند. تشخیص این که الکل و مواد مخدر باعث فازهای شیدایی یا افسردگی شده‌اند یا بیماری‌های اعصاب و روان، نسبتا دشوار است.
علائم ابتلا به بیماری دو قطبی چیست؟
آشنایی با علائم اختلال دو قطبی کمک می‌کند تا در صورت مشاهده موارد مشکوک، سریعا به پزشک مراجعه کنید. زیرا هر چه بیماری زودتر تشخیص داده شود، درمان آن راحت‌تر بوده و نتایج رضایت بخش‌تری خواهد داشت. در ادامه به نشانه‌های انواع بایپولار دیس اوردر اشاره خواهیم کرد.
علائم فاز شیدایی و هایپو مانیا
علائمی که فرد در فاز شیدایی و افسردگی مشاهده می‌کند، با یکدیگر متفاوت هستند. از علائم فاز شیدایی می‌توان به:
- انرژی زیاد حتی با وجود خواب کم
- پرحرفی یا سریع صحبت کردن
- حواس پرتی
- افکار مسابقه‌ای و تغییر سریع ایده‌ها
- بی‌قراری
- فعالیت بیش از حد یا کار بر روی چند پروژه به صورت همزمان
- رفتارهای مخاطره‌آمیز مانند خرج کردن بی‌رویه یا رانندگی با بی‌احتیاطی
علائمی که در فاز هایپو مانیا مشاهده می‌شوند، شدت کمتری نسبت به علائم اپیزود مانیا دارند. معمولا علائم به گونه‌ای هستند که در فعالیت‌های روزمره فرد، تاثیر چندانی ندارند. مدت زمانی که طول می‌کشد تا فاز هایپومانیا رو پشت سر بگذارید، حدود ۴ روز متوالی خواهد بود. این در حالی است که برای فاز شیدایی همین علائم شدیدتر بوده و حداقل یک هفته طول می‌کشد.
علائم اپیزود افسردگی
مدت دوره افسردگی شدید در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، تقریبا به مدت دو هفته است. اگر شخص به اختلال افسردگی مانیک مبتلا باشد، حداقل ۵ مورد از علائم زیر را در فاز افسردگی تجربه خواهد کرد:
- ناامیدی و غم شدید
- احساس گناه یا بی‌ارزش بودن
- خستگی زیاد
- کاهش یا افزایش خواب
- تغییرات قابل توجه در اشتها (کم خوری یا پرخوری)
- بی قرار بودن و قدم زدن مداوم
- کندتر شدن گفتار یا حرکات آهسته
- مشکل در تمرکز
- افکار مربوط به مرگ یا خودکشی
- نداشتن تمایل نسبت به علاقمندی‌ها
انواع اختلال دو قطبی چیست؟
اختلال Bipolar بر اساس شدت، علائم و علت ایجاد آن دسته‌بندی میشود. بر همین اساس، سه نوع متفاوت از اختلال افسردگی مانیک داریم که در ادامه معرفی می‌کنیم.
افسردگی دو قطبی نوع ۱
اختلال بای پولار نوع ۱ هنگامی تشخیص داده میشود که شخص یک دوره شیدایی را پشت سر بگذارد. دوره شیدایی یا فاز مانیا، انرژی شدیدی را برای شخص به همراه دارد. افراد در فاز شیدایی احساس می‌کنند که در اوج هستند.
این امکان وجود دارد که افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع ۱، دوره‌های افسردگی یا هایپومونیا را نیز تجربه کنند. در بیماران بای پولار نوع ۱، دوره‌هایی از خلق و خوی خنثی نیز دیده میشود.
اختلال دو قطبی نوع ۲
اختلال Bipolar نوع دو عمدتا مربوط به زمانی است که شخص حداقل یک دوره افسردگی اساسی و یک دوره هایپومانیا را تجربه کرده باشد. معمولا بین این دو اپیزود، فرد حالت عادی داشته و به فعالیت‌های معمول خود باز می‌گردد.
ممکن است افراد مبتلا به افسردگی مانیک نوع ۲، با مشاهده علائم افسردگی، برای درمان آن اقدام کنند. زیرا این گونه افراد در اپیزود هایپومانیک احساس سرخوشی داشته و مشکلی با آن ندارند؛ بنابراین درمان افسردگی را در اولویت خود قرار می‌دهند. در حالی که در اصل، باید برای درمان دو قطبی اقدام نمایند.
نکته دیگر اینکه افراد مبتلا به بیماری دو قطبی نوع ۲، ممکن است اختلالات اعصاب و روان دیگر را نیز تجربه نمایند. اختلال اضطراب یا اختلال مصرف مواد، از جمله این موارد هستند. هر یک از این اختلالات، در تشدید علائم افسردگی یا هایپومانیا تاثیرگذار خواهند بود.
اختلال دو قطبی سیکلوتایمیک (Cyclothymia)
افرادی که به اختلال دو قطبی خفیف دچار می‌شوند، معمولا نوع سیکلوتایمیک آن را تجربه می‌کنند. به این نوع مانیک دپرشن، دوقطبی ادواری نیز گفته میشود. در این نوع اختلال، نوسان‌های خلقی با فازهای هایپومانیا و افسردگی به صورت پی‌در‌پی رخ می‌دهند. معمولا افرادی که به بیماری Bipolar سیکلوتایمی مبتلا هستند، فراز و نشیب‌های عاطفی متنوعی را پشت سر می‌گدارند. در حالی که علائم آن‌ها نسبت به اختلال دو قطبی نوع یک یا ۲، شدیدتر خواهند بود. از علائم اختلال سیکلوتایمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرد در طول حداقل دو سال، دوره‌های متعددی از هایپومانیک و افسردگی را تجربه می‌کند؛ با این شرط که علائم با معیارهای دوره هایپومانیا یا افسردگی مطابقت ندارند.
- در طول دوره دو ساله، علائم یا نوسانات خلقی حداقل در نیمی از این بازه زمانی، مشاهده می‌شوند. در این حالت، معمولا نوسان بین هایپومانیا و افسردگی، هرگز بیش از دو ماه متوقف نخواهد شد.
اختلال دو قطبی پیشرونده
حتما می‌پرسید که پیشرونده بودن اختلال دو قطبی یعنی چه. باید به شما بگوییم که اختلال دو قطبی پیشرونده را نمی‌توان از انواع بیماری بایپولار دانست. اما این اصطلاح معمولا برای توصیف دوره بیماری در افراد مبتلا به بایپولار نوع ۱ و ۲، به کار می‌رود.
هرگاه در طول یک سال، بیمار اپیزودهای خلقی را چهار بار یا بیشتر تجربه کند، در گروه Bipolar پیشرونده قرار می‌گیرد. این نوع اختلال، در زنان بیش از مردان رخ می‌دهد. معمولا اختلال پیشرونده در اثر افسردگی به وجود آمده و رفتارهای خطرناک یا افکار خودکشی را تقویت می‌کند.
افرادی که به اختلال دو قطبی پیشرونده مبتلا هستند، باید از مصرف الکل و مواد مخدر دوری کنند. زیرا این گونه مواد، علائم بای پولار را تشدید خواهند کرد. ضمن اینکه اختلال مصرف الکل و اختلال بایپولار به سختی از یکدیگر تشخیص داده می‌شوند. تنها یک متخصص با دانش و تجربه بالا، می‌تواند نوع اختلال را به خوبی تشخیص دهد.
عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی کدامند؟
وجود برخی فاکتورها می‌تواند بر احتمال ابتلا به Bipolar Disorder تاثیرگذار باشند. برای مثال زنان بیشتر از مردان، به اختلال دو قطبی پیشرونده مبتلا می‌شوند. همچنین، فاز افسردگی در زنان طولانی‌تر از مردان خواهد شد.
نکته دیگر اینکه تغییرات خلقی فصلی در زنان بیش از مردان مشاهده میشود. زنان در سنین بالا بیشتر از جوانان، در معرض خطر ابتلا به اختلال دو قطبی نوع ۲ خواهند بود.
برای مردان، سوء مصرف مواد مخدر یا الکل بیشتر دیده میشود. پس طبیعی است که در این گونه مردان، افسردگی مانیک بیشتر رخ دهد.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که وجود برخی بیماری‌های اعصاب و روان می‌توانند امکان ابتلا به اختلال Bipolar را افزایش دهند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلال کم توجهی یا بیش فعالی (ADHD)
- افسردگی فصلی
- اختلالات اضطرابی همزمان
- اختلال وسواس فکری اجباری
عوامل محیطی مانند وقایع استرس‌زا در زندگی، یا از دست دادن یک فرد مهم، یا استرس‌های روانی، می‌توانند در بروز اختلال Bipolar نقش داشته باشند.
وجود سابقه فامیلی و ژنتیکی هم در بروز اختلال بایپولار تاثیر دارند. به هم خوردن تعادل انتقال دهنده‌های عصبی یا هورمون‌هایی که مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند نیز در گروه فاکتورهای خطر اختلال بایپولار قرار می‌گیرند.
عاقبت بیماران دو قطبی چیست؟
یکی از سوالات رایج بیماران این است که عاقبت بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی چیست؟ و اینکه آیا اختلال دو قطبی خطرناک است؟ نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که بیماران بای پولار، تغییرات خلق و خوی شدیدی دارند. اما در صورت مراجعه به روانپزشک متخصص و بررسی علائم، می‌توان راه درمانی مناسبی برای آن انتخاب نمود.
بیماری Bipolar Disorder زمانی خطرناک است که بدون درمان رها شود. فردی که به دو قطبی حاد یا شدید دچار میشود، فاز افسردگی و شیدایی بسیار سختی را پشت سر می‌گذارد. یا اینکه در فاز شیدایی شخص انرژی بسیار بالایی دارد، به همان نسبت نیز رفتارهای پرخطر از خود نشان خواهد داد؛ به طوری که گاهی می‌تواند جان بیمار را به خطر اندازد (مثل رانندگی با سرعت بسیار بالا).
از سوی دیگر، در حالت افسردگی Bipolar، شخص چنان احساس غمگینی و گناهکاری می‌کند که ممکن است دست به هر اقدام خطرناکی بزند. در صورت عدم درمان افسردگی دو قطبی، امکان خودکشی فرد وجود دارد. به این ترتیب، در پاسخ به اینکه آیا دو قطبی خطرناک است یا خیر باید گفت، اگر به موقع بتوان آن را تشخیص داده و درمان نمود، خطری برای فرد نخواهد داشت.
طول عمر بیماران دو قطبی چقدر است؟
تحقیقات نشان می‌دهند که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی عمر کوتاه‌تری نسبت به افراد بدون اختلال Bipolar دارند. البته در صورت شروع درمان، مسلما علائم بهبود یافته و خطر کمتری افراد را تهدید می‌کند.
از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟
یکی از راه‌هایی که می‌تواند به تشخیص اختلال دو قطبی کمک کند، توجه به علائم و نشانه‌ها است. در صورتی که چندین مورد از علائم بای پولار دیس اوردر را در خود مشاهده کردید، بهتر است به یک روانپزشک خبره و مجرب مراجعه کنید. معمولا پزشک متخصص می‌تواند با کمک معیار تشخیص DSM یا dsm5، وجود یا عدم وجود اختلال بایپولار را در شما تشخیص دهد.
تست‌های روانشناسی که متخصص از شما می‌گیرد، برای تشخیص علائم بیماری مفید هستند. به این ترتیب، برای تشخیص اختلال بایپلار، حتما باید به یک روانپزشک خبره مراجعه نمایید.
راه‌های درمان بیماری دو قطبی چیست؟
از روش‌های متعددی برای درمان انواع اختلال دو قطبی استفاده میشود. تاثیر هر یک از روش‌های درمانی بر افراد مختلف، فرق دارد. از روش‌های درمانی که برای بهبود علائم بایپولار در افراد به کار می‌روند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- دارودرمانی (لیتیوم برای ثبات خلق و خو، داروهای ضدافسردگی، آنتی سایکوتیک‌ها، داروهای ضدتشنج و ضد شیدایی)
- مشاوره و روش درمان شناختی (CBT)
- شوک درمانی (ECT)
- تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS)
- نوردرمانی (Phototherapy)
- تغییر در سبک زندگی ( مثلا استفاده از رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن)
نکته‌ای که در مورد درمان دوقطبی وجود دارد این است که شخص، در دوره‌های مختلف افسردگی شیدایی یا هیپومانیک نیاز به درمان‌های مقطعی نیز خواهد داشت. برای مثال، اگر شخص در فاز افسردگی به سر می‌برد، پزشک متخصص، مصرف انواع دارو و مشاوره‌های روانشناختی را تجویز می‌کند. ضمن اینکه ممکن است در حین درمان با این روش‌ها، مواردی مانند شوک درمانی نیز توصیه گردد.
یکی از بهترین روش‌هایی که برای درمان دو قطبی به کار می‌رود، استفاده از دستگاه آر تی ام اس (rTMS) است. تجربه بیماران درمان شده با این روش نشان می‌دهد که درمان دو قطبی، سریع‌تر و با عوارض کمتری انجام می‌گیرد. مخصوصا اگر روش‌های درمان بدون دارو و با دارو، رضایت بخش نبوده باشند.
مطالعه بیشتر: مرکز rtms در تهران
در صورتی که فاز شیدایی بسیار شدید بوده و علائم بیمار به شدت پیشرفت کرده باشند، بستری در بیمارستان ضرورت پیدا می‌کند.
نتیجه‌گیری
ابتلا به اختلال دو قطبی می‌تواند در اثر ژنتیک، شرایط محیطی و یا اثرات بیولوژیکی رخ دهد. تغییر خلق و خو بین فاز شیدایی و فاز افسردگی، برای خود فرد چندان محسوس نیست. اما اطرافیان وی به خوبی متوجه تغییر رفتار وی خواهند شد.
این که بدانید اختلال دو قطبی چیست یا نشانه‌های بیماری دو قطبی چیست، کافی نیست. بهتر است به محض مشاهده علائم بای پولار، با یک پزشک متخصص صحبت کنید. روانپزشک می‌تواند بر اساس تجربه و دانش خود، وجود یا عدم وجود اختلال Bipolar را تشخیص بدهد. انتخاب بهترین روش درمان اختلال دوقطبی، بر اساس معیارهای متعددی انجام می‌گیرد.
منابع: psychiatry.org | mind.org.uk | webmd.com | medicalnewstoday.com
